بررسي اثر عوامل فيزيكي، شيميايي و آب و هوايي در توليد رسوب ناشي از فرسايش سطحي خاك هاي لسي (مطالعه م
شنبه 15 مهر 1391 4:38 PM
| 3 : پژوهش و سازندگي بهار 1384; 17(1 (پی آیند 66) در منابع طبیعی ):14-23. |
| بررسي اثر عوامل فيزيكي، شيميايي و آب و هوايي در توليد رسوب ناشي از فرسايش سطحي خاك هاي لسي (مطالعه موردي در استان گلستان) |
| فيض نيا سادات*,غيوميان جعفر,خواجه منصور |
| * دانشکده منابع طبيعي دانشگاه تهران |
|
لس يکي از مهمترين واحدهاي رسوبي کواترنر قلمداد مي شود. سطحي بالغ بر 3000 کيلومتر مربع از استان گلستان را نهشته هاي لس پوشانده است. اين رسوبات به لحاظ ويژگي هاي فيزيکي و شيمايي از رسوب زايي و فرسايش پذيري زيادي برخوردار بوده و سهم عمده اي از بار معلق رودخانه ها را به خود اختصاص مي دهند. رسوبات لس مناطق مختلف در برابر فرسايش رفتارهاي متفاوتي دارند. به طوري که اشکال فرسايش خندقي و تونلي در لس هاي مناطق خشک و نيمه خشک تراکم زيادي دارند ولي در لس هاي مناطق معتدل و نيمه مرطوب استان کمتر به چشم مي خورند. به نظر مي رسد خصوصيات شيميايي، فيزيکي، عوامل توپوگرافي و آب و هوايي نقش تعيين کننده اي در شدت رسوب زايي و فرسايش پذيري اين نهشته ها داشته باشند. از اين رو در اين تحقيق سعي شده است با بررسي تاثير برخي از عوامل محيطي در رسوب زايي لس ها و مقايسه نرخ رسوب زايي در مناطق مختلف لسي، عوامل موثر در رسوب زايي و فرسايش پذيري خاک هاي لسي به صورت کمي ارائه شود براي دست يابي به اين مهم، نقشه پراکندگي لس (اعم از لس ها شاخص و حمل شده) و نقشه تقسيمات اقليمي استان با استفاده از اطلاعات مستخرج از تصاوير لندست – TM و آمارهاي جمع آوري شده از منطقه و با کمک نرم افزار ILWIS در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي تهيه گرديد. با بررسي و تلفيق دو نقشه ياد شده و ساير مشاهدات پنج نقطه در هفت تکرار جهت اين تحقيق مد نظر قرار گرفت، در اين نقاط 35 نمونه خاک جهت انجام مطالعات آزمايشگاهي برداشت شد. بافت، درصد مواد آلي، کربنات کلسيم، هدايت الکتريکي و اسيديته نمونه هاي خاک در آزمايشگاه تعيين گرديد. همچنين از يک دستگاه باران ساز جهت اندازه گيري رواناب سطحي و رسوب استفاده گرديد. اثر متغيرهاي مستقل شامل متغيرهاي فيزيکي (درصد رس، سيلت و ماسه) متغيرهاي شيميايي (اسيديته، هدايت الکتريکي، درصد کربنات کلسيم و مواد آلي) و متغير آب و هوايي (شاخص خشکي دومارتن) در رسوب زايي لس بوسيله تحليل رگرسيون چند مرحله اي مورد بررسي قرار گرفت. مقدار ماده خشک نيز به عنوان متغير وابسته تعريف گرديد. بر اساس نتايج بدست آمده، شاخص خشکي دومارتن و درصد مواد آلي با وزن ماده خشک داراي همبستگي بسيار بالايي بودند. به طوري که کاهش رسوب زايي همراه با افزايش مواد آلي و ماده خشک گياهي بود. بر اساس نتايج حاصل، نرخ رسوب زايي در خاک هاي لسي مناطق خشک به طور محسوس بيش از خاک هاي لسي مناطق معتدل تا مرطوب است. از اين رو با استفاده از شاخص خشکي دومارتن و درصد مواد آلي موجود در خاک سطحي، شدت يا نرخ فرسايش در خاک هاي لسي استان گلستان به ترتيب در رده هايي با رسوب زايي کم، متوسط و شديد طبقه بندي گرديد. |
| كليد واژه: رسوبات لسي، رسوب زايي، فرسايش خندقي، فرسايش تونلي، فرسايش پذيري، سيستم اطلاعات جغرافيايي، باران ساز، شاخص خشكي دومارتن |
 |
|
نسخه قابل چاپ |
أَلْعِلْمُ ثَلاثَةٌ: أَلْفِقْهُ لِلاَْدْیانِ، وَ الطِّبُّ لِلاَْبْدانِ،وَ النَّحْوُ لِلِّسانِ. .
