شكر و كفران نعمت
سه شنبه 21 شهریور 1391 4:40 PM
1. ستایش به پاس نعمت ها
احمده شكرا لانعامه، و استعینه علی وظائف حقوقه. (خطبه 190)
خدای بزرگ را به پاس بخشیدن نعمت هایش می ستایم و در انجام فرمانش از او یاری می جویم.
2. پرهیز از مستی نعمت
اتقوا سكرات النعمه، و احذروا بوائق النقمه. (خطبه 151)
از مستی نعمت بپرهیزید و از سختی نقمت بر حذر باشید.
3. اكمال نعمت ها
استتموا نعم الله، علیكم بالصبر علی طاعته، و المجانبه لمعصیته. (خطبه 188)
نعمت هایی كه خداوند بر شما ارزانی داشته با صبر بر طاعت او و اجتناب از نافرمانی او به تمام و كمال رسانید.
4. نعمات همراه نقمات
مع كل جرعه شرق، و فی كل اكله غصص! لا تنالون منها نعمه الا بقراق اخری. (خطبه 145)
با هر جرعه آبی، در گلویتان آب جستنی است و در هر لقمه ای گلوگیر شدنی. به هیچ نعمتی از آن نمی رسید مگر با از دست دادن نعمتی دیگر.
5. نعمت و گردنكشی
نسال الله سبحانه ان یجعلنا و ایاكم ممن لا تبطره نعمه. (خطبه 64)
از خداوند می خواهیم كه ما و شما را از كسانی قرار دهد كه نعمتی، او را به گرد نكشی نكشاند.
6. سبب فزونی روزی
قد جعل الله سبحانه الاستغفار سببا لدرور الرزق و رحمه الخلق، فقال سبحانه، (استغفروا ربكم انه كان غفارا) فرحم الله امرا استقبل توبته، و استقال خطیئته، و بادر منیته !. (خطبه 143)
خداوند سبحان، آمرزش خواهی را سبب فزونی روزی و رسیدن رحمت به خلق قرار داده و فرموده است: از پروردگارتان طلب آمرزش كنید كه او بسی آمرزنده است ... پس، رحمت خدا بر كسی كه به توبه روی آورد و گناهش را جبران كند و پیش از مرگش كاری بكند.
7. نعمت و گرفتاری
رب منعم علیه مستدرج بالنعمی. (حكمت 273)
چه بسا نعمت داده ای كه نعمتش وسیله گرفتاری و هلاكش گردد.
8. دوام نعمت های خداوندی
یا جابر! من كثرت نعم الله علیه، كقرت حوائج الناس الیه، فمن قام الله فیها بما یجب فیها عرضها للدوام و البقا، و من لم یقم فیها بما یجب عرضها للزوال و الفنا. (حكمت 372)
ای جابر! هر كس نعمت خدا بر او فراوان شود، نیاز مردم به او زیاد خواهد شد. پس كسی كه برای خدا در برابر این نعمت به وظیفه خود قیام كند، آن نعمت را در معرض دوام و بقا قرار داده و هر كس چنین نكند آن را در معرض زوال و فنا در آورده است.
9. نعمت مخصوص بندگان خداوند
ان لله عبادا یختصهم الله بالنعم لمنافع العباد، فیقرها فی ایدیهم ما بذلوها؛ فاذا منعوها نزعها منهم، ثم حولها الی غیرهم. (حكمت 425)
همانا برای خدا بندگانی است كه آن ها را به نعمت های خود مخصوص ساخته تا همه بندگان از آن بهره برند تا وقتی آن نعمت ها را به مستحقانش ببخشند، در دستشان باقی می ماند و چون دریغ كردند خدا از آنها بگیرد و به دیگری تحویل دهد.
10. كمترین حق خدا
اقل ما یلزمكم لله ان لا تستعینوا بنعمه علی معاصیه. (حكمت 330)
كم ترین حقی كه لازم است برای خدا رعایت كنید آن است كه از نعمت هایش در نافرمانی اش كمك نجویید.
11. نعمت پیاپی خدا
یابن آدم! اذا رایت ربك سبحانه یتابع علیك نعمه و انت تعصیه فاحذره. (حكمت 25)
ای فرزند آدم! چون دیدی پروردگارت نعمت های پیایی تو را دهد ولی تو پیاپی گناه او می كنی از او بر حذر باش.
12. شكر نعمت
ان لله فی كل نعمه حقا، فمن اداه حفظها، و من قصر عنه خاطر بزوال نعمته. (حكمت 244)
برای خدا در هر نعمتی حقی است، پس هر كس ان را ادا كند نعمتش را افزون كند و هر كس كوتاهی نماید خود را در معرض خطر از دست دادن نعمت قرار داده است.
13. بزرگ ترین نعمت
من اعطی الاستغفار لم یحرم المغفره. (حكمت 135)
به هر كس (نعمت) آمرزش خواهد داده شود از آمرزیده شدن محروم نشود.
14. خصلت هایی كه شایسته خدا نیست
ما كان الله لیفتح علی عبد باب الشكر و یغلق عنه باب الزیاده، و لا لیفتح علی عبد باب الدعا و یغلق عنه باب الاجابه، و لا لیفتح لعبد باب التوبه و یغلق عنه باب المغفره. (حكمت 435)
نشاید كه خداوند در سپاسگزاری را به روی بنده ای بگشاید و در افزون شدن نعمت را به رویش ببندد و در دعا را به روی بنده ای باز كند و در اجابت را به رویش ببندد و در توبه را به روی بنده ای بگشاید و در آمرزیدن را به رویش ببندد.
15. نعمت شكر
من اعطب الشكر لم یحرم الزیاده. (حكمت 135)
به كسی كه توفیق شكر گزاری داده شود، از فزونی یافتن (نعمت) محروم نگردد.
16. دعای علی ـ علیه السّلام ـ به درگاه حق
نسال الله سبحانه ان یجعلنا و ایاكم ممن لا تبطره نعمه، و لا تقصر به عن طاعه ربه غایه، و لا تحل به بعد الموت ندامه و لا كابه. (خطبه 64)
از خداوند سبحان مسالت می داریم كه ما و شما را از آن گروه قرار بده كه نعمت های این دنیا او را در كاموری های طغیانگرانه فرو نمی برد و هیچ هدفی او را در اطاعت پروردگارش مقصر نمی سازد و پس از مرگ نیز هیچ ندامت و اندوهی وجودش را فرا نگیرد.
17. مردمان زیانكار
كم من مستدرج بالاحسان الیه، و مغرور بالستر علیه، و مفتون بحسن القول فیه! و ما ابتلی الله احدا بمثل الاملا له. (حكمت 116)
بسا مردمی هستند كه به وسیله احسان به حال خود رها شده اند (ورو به سقوط می روند) بسا انسانی كه به وسیله پوشیده شدن خطاهایش فریب خورده است و بسا مردمی كه با شنیدن سخنان نیك (تعریف و تمجید) درباره خود، درونشان مختل و گرفتار آشوب و اضطراب گردد و خداوند هیچ كس را مانند اشباع او با نعمت ها و امتیازات، مبتلا نفرموده است.
18. رمز زیادتی نعمت
لا تكن ممن ... یعجز عن شكر ما اوتی، و یبتغی الزیاده فیما بقی. (حكمت 150)
چونان كسی مباش كه ... از سپاسگزاری نعمتی كه به او داده شده، ناتوان است و با این حال خواهان افزایش نعمت باقی مانده است.
19. اثرات اندیشیدن
لو فكروا فی عظیم القدره و جسیم النعمه لرجعوا الی الطریق، و خافوا عذاب الحریق، و لكن القلوب علیله و البصائر مدخوله. (خطبه 185)
اگر انسان ها در عظمت خداوند و بزرگی نعمت او می اندیشیدند، قطعا به راه راست كه از ان منحرف شده اند بر می گشتند، ولی دل ها بیمار است و دیده ها مختل.
20. شكرانه نعمت الهی
لو لم یتوعد الله علی معصیته لكان یجب ان لا یعصی شكرا لنعمه. (حكمت 290)
اگر خداوند برای معصیت خود بیم عذاب هم نمی داد، باز لازم بود كه به شكرانه نعمت هایش نافرمانی نشود.
21. دو خصلت نیك
كفی بالقناعه ملكا، و بحسن الخلق نعیماً. (حكمت 229)
قناعت برای به دست اوردن ملك، كافی است و نیز برای وصول به نعمت ها اخلاق نیكو كفایت می كند.
22. شكر گزاری امام علی علیه السلام
احمده استتماما لنعمته، و استسلاما لعزته، و استعصاما من معصیته. (خطبه 2)
سپاس او را گویم كه تتمیم نعمتش جویم و راه تسلیم به عزتش پویم و برای مصونیت از تباهی ها دست و دل از معصیتش شویم.
23. شكر نعمت نعمتت افزون كند
اذا وصلت الیكم اطراف النعم فلا تنفروا اقصاها بقله الشكر. (حكمت 13)
هنگامی كه مقدمات نعمت ها به شما رسید با كمی سپاسگزاری دنباله آن ها را از دست ندهید.
24. كامل كننده نعمت
بالتواضع تتم النعمه. (حكمت 224)
با فروتنی است كه نعمت تكمیل می شود.
25. نعمت حقیر، بلای عافیت
كل نعیم دون الجنه فهو محقور، و كل بلا دون النار عافیه. (حكمت 387)
هر نعمتی جز بهشت محقر است و هر بلایی جز آتش عافیت است.
26. مصرف درست نعمت
من كتبه الی الحارث الهمدانی - : و استصلح كل نعمه انعمها الله علیك و لا تضیعن نعمه من نعم الله عندك، ولیر علیك اثر ما انعم الله به علیك. (نامه 69)
هر نعمتی را كه خداوند به تو عنایت فرموده است آن را بشناس و در صلاح زندگی به كار ببر و هیچ نعمتی از نعمت های خداوندی را كه به تو لطف فرموده است تباه مساز و همواره اثر نعمت خداوندی كه به تو بخشیده است در تو مشاهده شود.
27. بسا سختی كه ...
رب كلمه سلبت نعمه و جلبت نقمهُ. (حكمت 381)
چه بسا سخنی كه نعمتی را سلب كند و نقمتی را جلب نماید.
28. باز گو كردن نعمت خدا
من كتابه الی معاویه - : الاتری - غیر مخبر لك، و لكن بنعمه الله احدث - : ان قوما استشهدوا فی سبیل الله تعالی من المهاجرین و الانصار، و لكل فضل، حتی اذا استشهد شهیدنا قیل: سید الشهدا؟! (نامه 28)
من در صدد آن نیستم كه خبری به تو بدهم، بلكه می خواهم نعمت خداوندی را بازگو كنم، گروهی از مهاجرین و انصار در راه خداوند متعال به شهادت رسیدند و برای هر یك از آن شهدا امتیازی است. تا آن گاه كه شهیدی (بزرگوار) از ما شهید شد و ملقب به (سید الشهدا) گشت.
29. مؤثرترین عامل تغییر نعمت خدا
لیس شی ء ادعی الی تغییر نعمه الله و تعجیل نقمته من اقامه علی ظلم؛ فان الله سمیع دعوه المضطهدین و هو للظالمین بالمرصاد. (نامه 53)
(آگاه باشد كه) هیچ چیزی بیش از حركت بر مبنای ظلم موجب دگرگونی نعمت خداوندی و سرعت انتقام او نیست؛ زیرا خداوند شنونده دعای ستمدیگان است و در كمین ستمكاران.
30. مواظبت بر نعمت ها
احذروا نفار النعم فما كل شارد بمردود. (حكمت 246)
از گریختن نعمت ها برحذر باشید، زیرا هر فرار كننده ای بر نمی گردد.
31. عامل زائل شدن نعمت
ما كان قوم قط فی غض نعمه من عیش فزال عنهم الا بذنوب اجتر حوها، لان الله لیس بظلام للعبید.