پژوهش هاي توليد گياهي (علوم كشاورزي و منابع طبيعي)

اثر متقابل ژنوتيپ در محيط (G×E) به دليل اختلال در گزينش ژنوتيپ ها در هر محيط، از اهميت ويژه اي در برنامه هاي اصلاح نباتات برخوردار است. بنابراين براي آنجام گزينش بهتر بايد عملکرد و پايداري عملکرد به طور هم زمان در نظر گرفته شوند. در اين پژوهش تعداد 18 لاين پيشرفته جو در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با چهار تکرار در چهار منطقه گچساران، كوهدشت، مغان و گرگان به مدت 3 سال زراعي از نظر پايداري عملکرد دانه و ارزيابي کارايي روش هاي مختلف گزينش مورد بررسي و مطالعه قرار گرفتند. بررسي نتايج سه ساله عملکرد دانه در مجموع چهار ايستگاه تحقيقاتي نشان داد که بيش ترين ميزان عملکرد در لاين هاي 1 و 14 به ترتيب با 4256 و 4205 کيلوگرم در هکتار و کم ترين ميزان عملکرد مربوط به لاين 6 با ميانگين 3289 کيلوگرم در هکتار مي باشد. در حالي که ميانگين عملکرد رقم شاهد، ژنوتيپ 17 (LB)، در شرايط مشابه 3609 کيلوگرم بود. از طريق گزينش با استفاده از آماره عملکرد- پايداري (YS_i) به ترتيب لاين هاي 14، 1، 11، 2، 12، 5، 18، 15 و 9 با ميانگين عملکرد 4057 کيلوگرم در هکتار انتخاب شدند. در اين روش لاين 14 با YSi برابر 19 به عنوان برترين لاين از نظر عملکرد و پايداري نسبت به شاهد (-2=YS_i) شناخته شد و لاين 11 و 1 (18=YS_i) در رتبه بعدي قرار گرفتند. لاين 10 ضعيف ترين ژنوتيپ از لحاظ گزينش هم زمان براي عملکرد و پايداري شناخته شد. مقايسه ميانگين عملکرد لاين هاي انتخابي به دست آمده از چهار روش مختلف گزينشي نشان از نبود تفاوت آماري معني دار بين روش هاي گزينشي مختلف داشت، اما ترتيب ژنوتيپ انتخابي در روش هاي مختلف متفاوت بود، که اين مساله مي تواند در معرفي ارقام پايدار مهم تلقي گردد. بنابراين استفاده از آماره عملکرد- پايداري (YS_i) به دليل تاکيد بيشتر بر عامل پايداري در محاسبه YS_i، مناسب بوده و با اطمينان کافي ژنوتيپ هاي با عملکرد بالا و پايدار را انتخاب مي نمايد.