پژوهش هاي توليد گياهي (علوم كشاورزي و منابع طبيعي)

بيماري زنگ قهوه اي (زنگ برگي) گندم، يکي از بيماري هاي بسيار مهم در کشور ايران مي باشد که تقريبا در تمام مناطق گندم خيز ظاهر مي شود و عملکرد و کيفيت گندم را تحت تاثير قرار مي دهد. مهم ترين استراتژي مقابله با اين بيماري استفاده از مقاومت ژنتيکي است و تاکنون 51 ژن مقاومت به زنگ قهوه اي در گندم گزارش شده است. اين پژوهش به منظور شناسايي حضور و يا حضور نداشتن ژن مقاومت به زنگ قهوه اي Lr₃₂ در 48 رقم و لاين گندم ايراني با استفاده از آزمون مورفولوژيکي و نشانگرهاي مولکولي پيوسته به ژن Lr₃₂ انجام گرديد. آناليز تيپ آلودگي بر اساس دستورالعمل بين المللي برودر (1973) با استفاده از 6 جدايه زنگ قهوه اي شناسايي شده در ايران انجام شد که 17 رقم از 48 رقم مورد مطالعه، نسبت به جدايه هاي بيماري زا بر روي ژن مقاومت به زنگ قهوه اي Lr₃₂ از خود تيپ آلودگي پايين تري نشان دادند. مقاومت موجود در اين ارقام و لاين ها ناشي از حضور ژن يا ژن هايي، غير از ژن مقاومت به زنگ قهوه اي Lr₃₂ مي باشد، در ضمن احتمال حضور ژن مقاومت به زنگ قهوه اي Lr₃₂ يا ژن هايي با اثر مشابه در 25 رقم و لاين مورد آزمايش پيش بيني گرديد و در 6 رقم احتمال حضور ژن Lr₃₂ منتفي گرديد. در بخش مولکولي با استفاده از نشانگرهاي مولکولي رپيد (S₄₉ و S₄₂₁) وجود نوارهاي 1100 جفت باز و 640 جفت باز که در مطالعات قبلي همبستگي زيادي با ژن Lr₃₂ در گندم نشان داده اند در 48 رقم گندم مورد مطالعه قرار گرفت. طبق انتظار نوارهاي 1100 و 640 جفت باز در رقم شاهد مثبت (لاين ايزوژن حاوي ژن Lr₃₂) مشاهده گرديد ولي در هيچ يک از نمونه هاي مورد مطالعه و شاهدان منفي (رقم بولاني و آگرالوکال) تکثيري مشاهده نشد. نتايج داده هاي مولکولي در توافق با آزمون تيپ آلودگي بيانگر اين حقيقت است که در اين پژوهش، ارقام و لاين هاي گندم مورد مطالعه، فاقد ژن مقاومت به زنگ قهوه اي Lr₃₂ مي باشند.