سیاست ترور
چهارشنبه 8 شهریور 1391 6:28 PM
روشن بود که حسن صباح نمی توانست به مناطق اطراف لشکر کشی کند، زیرا نیروی لازم را در اختیار نداشت.وی مصمم شد با استفاده از نیروهای زبده از جان گذشته ای که داشت، و به آنها فدائی می گفتند، به جان کارگزاران دولت سلجوقی افتاده، آنها را نابود کند.
نخستین هدف می توانست نظام الملک باشد که در سالهای پایانی عمر تلاش زیادی در قلع و قمع اسماعیلیان کرده بود.این مطلب از فصل های پایانی کتاب سیاست نامه که پیش از این شرح دادیم، به دست می آید.جوینی می نویسد:
حسن صباح مصاید مکاید بگسترد تا صیدی شگرف چون نظام الملک به اول وهلت در دام اهلاک آورد...شخصی بو طاهر ارانی نام و نسب...شب آدینه دوازدهم رمضان سنه 485 به حدود نهاوند در منزلی که آن را صحنه خوانند به شکل صوفی پیش محفه نظام الملک رفت که بعد الافطار در محفه از بارگاه با خرگاه حرم می شد، کاردی بر او زد...اول کسی که فدائیان کشتند نظام الملک بود.
تردیدهایی در این که قتل نظام الملک از سوی اسماعیلیان باشد، شده است.برخی قتل او را به تحریک تاج الملک می دانند.آنچه مسلم است این که این قبیل کشتن، از آن پس، آن چنان توسط فدائیان اسماعیلی شایع شد، که کمتر تردیدی در آن می توان کرد.پس از آن ترورها دامنه وسیعی به خود گرفت و موجی از وحشت در دل امرای ترک و نیز عالمان وابسته به دربار سلجوقی از جمله قاضیان و خطیبان و فقیهان افتاد.جوینی نوشته است:
بعد از نظام الملک به مدتی، در دو نوبت دو پسر او را کارد زدند.یکی را که نام احمد بود به بغداد مفلوج گشت و فخر الملک را در نشابور کارد زدند.و بعد از آن امرا و اسفهسالاران و معارف را به حیله فدائی متواتر و متوالی می کشت و هر که با او تعصبی می کرد، بدین بازی از دست می گرفت.
تنها در سال 491 عبد الرحمان سمیرمی وزیر مادر سلطان برکیارق و نیز برسق از امیران دربار طغرل ترور شدند.در سال 493 یکی دیگر از امرای معروف ترک با نام بلکابک در اصفهان توسط باطنیان ترور شد.در رخدادهای سالهای بعد، مرتب به نام افراد ترور شده برخورد می کنیم .به طور معمول افراد ترور شده یا خلیفه بودند، یا سلطان، یا سپهسالار جنگ یا وزیر و یا عالمانی که به قتل باطنیان فتوا داده بودند.
در سال 498 ابو جعفر مشاط از فقهای شافعی ری به دست باطنیان ترور شد.زمانی که وی از منبر وعظ خویش پایین آمد، یکی از باطنیان جلو آمده با کارد او را به قتل رساند.
در سال 500 فخر الملک فرزند نظام الملک به دست یکی از باطنیان ترور شد.زمانی که قاتل را نزد سلطان سنجر آوردند، گفت که برخی از عمال حکومتی خود وی، او را تحریک به قتل فخر الملک کرده اند.سنجر آن افراد و خود این شخص را کشت.شاید این نیز حیله ای از سوی باطنیان برای کشتن افراد دیگری از عمال حکومتی بوده باشد.از این رخداد می توان عمق کینه باطنیان را از نظام الملک به دست آورد.
در سال 502 قاضی القضاة عبید الله بن علی خطیبی در همدان و ابو العلاء صاعد بن محمد در اصفهان، در روز عید فطر به دست باطنیان کشته شدند.
در سال 516 ابو طالب سمیرمی، وزیر سلطان محمود سلجوقی توسط چند تن از باطنیان درست مثل گوسفند ذبح شد.در سال 521 معین الملک وزیر سلطان سنجر به دست یکی از باطنیان به قتل رسید.
شگفت ترین ترور آنها پس از نظام الملک، ترور المسترشد بالله، خلیفه عباسی بود که در سال 529 انجام شد و به قتل وی انجامید.الراشد فرزند وی نیز که خلیفه بعدی بود در سال 532 به قتل رسید.در سال 534 مقرب جوهر از خادمان نزدیک سلطان سنجر ترور شد.
حافظ ابرو در ضمن اقدامات محمد فرزند بزرگ امید، فهرستی از ترورهایی که در زمان او انجام شده به دست داده است.از آن جمله است: قتل قاضی قهستان در آموی که در لشکر گاه سلطان سنجر به فتوای او رفیقان را می کشتند.قتل قاضی تفلیس که به فتوای او کشتن رفیقان واجب بود.قتل قاضی همدان به دست اسماعیل خوارزمی که چند رفیق را کشته و سوخته بود.و عده ای دیگر.
شگفت آن که در سالهای بعد، زمانی که مناسبات اسماعیلیان با برخی از سلاطین حسنه شد، آنها نیز برای قلع و قمع دشمنان خود از فدائیان اسماعیلی استفاده می کردند.یک بار سنجر متهم شد که در کشتن خلیفه عباسی به فدائیان متوسل شده است.بار دیگر همو متهم شد که برای کشتن گردباز و فرزند شاه غازی مازندران، از باطنیان استمداد کرده است.حتی ناصر خلیفه عباسی نیز برای کشتن شریف مکه از اسماعیلیان کمک خواست که آنها به خطا، برادر شریف مکه را کشتند.
