تاریخ ایران- سلسله علویان

سادات در ایران

مهم ترین نکته به عنوان درآمد تشکیل دولت علویان در ایران، بحث از ورود سادات، یعنی افراد وابسته به خاندان پیامبر (ص) از طریق امام علی علیه السلام و حضرت فاطمه سلام الله علیها به ایران است.این مهاجرت، از همان قرن نخست هجری آغاز شد و در نیمه های قرن دوم هجری، سرعت گرفت.در اواخر قرن دوم و تا قرن سوم، گروه های زیادی از سادات، در شهرهای مختلف ایران از جمله قم، ری، اصفهان و گرگان در کنار سایر قبایل عربی مهاجر، زندگی می کردند .

چند دلیل برای مهاجرت آنها به ایران وجود داشت.نخست آن که، آنها هم مانند سایر اعراب به دنبال زندگی بهتری بودند و مهاجرت به ایران را برای رسیدن به چنین هدفی مناسب می دیدند .مهم آن بود که، آنان به دلیل محبوبیتی که به عنوان نواده پیامبر (ص) داشتند، از سوی مسلمانان با استقبال بیش تری روبرو می شدند.

دلیل دوم آن نیز این بود که در دوره اموی و عباسی، آنها در عراق و حجاز امنیت نداشتند .از زمان منصور عباسی که سرکوبی علویان را با شدت دنبال می کرد، علویان به اجبار به هر سوی می گریختند.در این زمان ایران هم محل مناسبی برای آنها بود.

از سوی دیگر، علویان در زندگی مذهبی خود، انسان های پرهیزگاری بودند و به همین دلیل، مردم به آنها احترام می گذاشتند.ابن اسفندیار در تاریخ طبرستان می نویسد: به هر وقت ساداتی را که به نواحی ایشان نشسته بودند، می دیدند، زهد و علم و ورع ایشان را اعتقاد می کردند و می گفتند آنچه سیرت مسلمانی است، با سادات است.

یکی از ویژگی های این خاندان، آن بود که در برابر عباسیان ادعای خلافت داشتند، در حالی که سایر قبایل عربی چنین ادعایی نداشتند.این مسأله برای جریان هایی که با عباسیان مخالف بودند، بسیار اهمیت داشت.آنها در جستجوی رهبرانی بودند تا بتوانند مخالفت و مبارزه خود را با عباسیان مشروعیت بخشند.طبعا پذیرفتن علویان به عنوان رهبر، قدم مهمی برای جلب حمایت توده های مردم در این مبارزات می شد.این مسأله سبب حساسیت حکومت های وابسته به خلافت نسبت به علویان بوده و در بسیاری از موارد، به آزار و اذیت علویان منتهی می شد .

به هر روی، مهاجرت سادات به ایران از جهت سیاسی و اجتماعی تأثیر مهمی در ایران داشت .خواهیم دید که در قرون بعد، سادات در هر شهر، نقیبی ویژه خود داشتند و به عنوان شریف، رئیس یا صدر، در تحولات اجتماعی و سیاسی شهر، نقش مهمی بر عهده داشتند.

از جمله شهرهایی که شمار زیادی علوی در آن زندگی می کرد، شهر ری بود.از آثار بر جای مانده از مهاجرت سادات به آن، مرقد عبد العظیم حسنی علیه السلام است که در نیمه قرن سوم هجری در این شهر درگذشت.اصولا شمار علویان ساکن این شهر فراوان بوده است.