واحد دین واندیشه تبیان زنجان-

 چنانچه آسیب های درونی مورد توجه قرار نگرفته و به درمان آنها پرداخته نشود، بی تردید منجربه بروز ناهنجاری هایی در رفتار می شود که در قالب آسیب های بیرونی بیان می گردد؛ قطعاًاین رفتارها در شأن مدیران و مسئولان در جامعه منتظر نمی باشد چرا که بی تردید رفتارها از بینش ها متأثر می شوند وقتی بینش ها تغییر یافت رفتارها نیز تغییر می کنند کسانی که به ظهور حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می اندیشند حلال و حرام ها را رعایت می کنند و رفتارهای خود را براساس اندیشه انسان منتظر کنترل می نمایند وبرعکس کسانی که بینششان دچار انحراف شده باشد، رفتارشان نیز با الگوهای اسلامی هماهنگی نخواهد داشت.

بطور کلی وضعیت نیروی انسانی در این نهادها از نابسامانی عمیق در عملکرد سازمان ها و نهادها حکایت دارد ؛ تعدادی از آنها ازنیروی انسانی غیر متناسب با اهداف و وظایف نهادهادر دولت اسلامی بهره برده اند. مقایسه سازمان نیروی انسانی، فقط در چند نهاد دینی، گویای نابسامانی در این حوزه است.

برخی از آسیب های بیرونی از این قبیل است:

عدم ایجادمحیط تربیتی مساعد:زیرا دست کاری محیط وفراهم نمودن زمینه مناسب می تواندرفتار، افکاروخصلت های افرادگروه رابه سوی جامعه سالم مهدوی به دورازگناه، سوق دهد، چرا که هرچه درجامعه امکان گناه کم تر باشد، زمینه انحراف درافرادسازمان هانیزکاهش می یابد.

دنیا گرایی و تجمل پرستی

از آنجا که هدف از آفرینش جهان مادی، تأمین نیازهای انسان در حرکت به سوی سعادت الهی است بنابراین انسان باید دنیا و مظاهر آن را وسیله ای برای دست یابی به هدف متعالی خود ببیند نه آنکه این امور را هدف اصلی بداند و آخرت را فراموش کند که در این صورت دچار انحراف در بینش شده واثر چنین بینشی در اخلاق و در نهایت در رفتارآدمی بروز می کند.

وجود چنین انحرافاتی در سازمانها و نهادها خطر بزرگی محسوب می شود و مانع اساسی برای حرکت به سوی اهداف متعالی دولت منتظر به شمار خواهد رفت که در این صورت لذت جویی خود خواهی، مال دوستی وپایمال کردن حقوق دیگران که مظاهری از دنیا پرستی اند باعث بروز رفتارهای چون ربا خواری، انباشت ثروت، تولید فقر و…. می شوند که نظام رفتاری متضاد با نظام رفتاری دولت منتظر خواهد بود را نتیجه می دهد.

تبعیض و بی عداالتی : یکی از آفت هایی که دامنگیر سازمان ها و نهادها شده است و با اصول اصلی دولت منتظر مغایرت دارد، تبعیض ها، انحصارات، رانت خواری ها و پایمال کردن اموال عمومی می باشد.که دراندیشه انسان منتظر جایی ندارد و کسانی که داعیه پیروی از الگوی ناب اسلامی را دارند سنخیتی با این عمل ندارند.

بی توجهی به امر به معروف ونهی از منکر: سستی در کار و سازش با منکرات از جمله مهلکاتی است که در سازمان ها و نهادها وجود داشته وضررش به جامعه سرایت خواهد کرد، این امر دولت را از رسیدن به هدفهایش دور خواهد کرد.

مرحوم نراقی در این زمینه چنین بیان نموده است که “… اگر بساط امر به معروف ونهی از منکر جمع شود دیانت خوار می گردد و نبوت تعطیل می شود وسستی عمومیت می یابد، گمراهی فراگیر می شود جهالت ونادانی شایع می شود، احکام دین ضایع می گردد و آثار شریعت خداوند کهنه خواهد شد….”

کوتاهی درتوجه به تأمین صحیح نیازها:از آنجا که تأمین نیاز های اولیه انسان موجب توجه افراد به سوی اهداف عالی ترمی شود وظیفه اصلی سازمان ها و نهادها در توجه ویژه به مسائل معیشتی از قبیل شغل، ازدواج و… تعریف می شود.با آنکه وظیفه دولت صرفاً در تأمین نیازهای مادی خلاصه نمی شود اما؛کوتاهی در این زمینه منجر به عدم شکوفایی فرهنگ انتظار در جامعه اسلامی می شود.

فقدان انصاف وعدالت: یکی از موانع سترگ درراه خدمت و پاسخگویی سازمان ها و نهادها در دولت منتظر به جامعه، فقدان عدالت نفسانی و عدم تربیت صحیح مدیران است. انصاف که در واقع رعایت جانب حق است ودر سازمان ها و نهادها همان تعهد ی است که مدیران وافراد مسئول در قبال مردمی دارند که به واسطه از خود گذشتگی آنان بر سر کار آمده اندوبابودن انصاف در پی برآورده کردن توقعات و خواسته های آنها باشند.امافقدان چنین انصافی باعث می گردد که فرد مسئول در نهاد یا سازمان نتواند خواسته عدالت خواهانه مردم را جامه عمل بپوشاند وندای عدالت خواهی دولت منتظر راپاسخ دهد.

عدم درک وظیفه و مسئولیت پذیری: یکی دیگر از آسیب های موجود درنهادها و سازمان ها عدم درک وظایف ومسئولیت پذیری افراد در قبال حقوق یکدیگر است که موجب بی اعتمادی و اختلال در روابط می شود.مسئولیت و پذیرفتن آن باهیچ عذری قابل چشم پوشی نیست و مدیران باید با ترویج اخلاق در فرهنگ سازمانی نرخ مسئولیت پذیری سازمان را افزایش دهند.مسئولیت پذیری در افراد سازمان، علاوه بر آن که یک وظیفه دینی و اخلاقی است، نقش راهبردی در موفقیت نهاد یا سازمان دارد. که در نهایت منجر به موفقیت در رسیدن به هدف اصلی دولت منتظر می گردد.

سستی در تکریم شخصیت افراد: شالوده و بنیاد اساسی دولت منتظر توجه دادن انسان به شرافت و کرامت ذاتی خویش است.زیرا کسی که احساس زبونی و فرو مایگی کند و شرافت شگرف خویش را باور نداشته باشد، از ارتکاب هر گونه رفتار ناپسند اخلاقی که مغایر با وظایف منتظران می باشد، باکی ندارد.

تکیه بر ظن وگمان به جای علم و یقین: یکی از دستاوردهای دولت منتظر کسب علم و آگاهی لازم برای پاسخ گویی مسئولان به مردم است تا مردم نسبت به رفتارها و عملکرد مسئولان احساس بدی نداشته باشند و به تخصص و آگاهی آنان برای انجام امور اطمینان داشته باشند.اگر مدیران در نهادها وسازمان ها چنین تفکری نداشته باشند با توجه به کلام امیر مومنان آفات زیر دامن گیر دولت منتظر خواهد شد:.” بی اطلاعی از امورکه منجر به ازبین رفتن توازن در امور می شود، کارهای بزرگ، کوچک و امور کوچک بزرگ شمرده می شوند، زشت زیبا وزیبا زشت جلوه می کند، باطل لباس حق می پوشد.”

قرآن کریم نیز در آیات زیادی بشدت با پیروی از حدس وگمان مخالفت می کند و می فرماید:

“ولا تقف ما لیس لک به علم” مادامی که به چیزی علم ویقین حاصل نکرده ای آن را دنبال مکن.

عدم صداقت:

چنانچه سرپرست پست های کلیدی در هر سازمان یا نهادی، اندیشه ای غیر از اندیشه انتظار داشته وانگیزه ای غیر از خدمت به خلق و جامعه درسرداشته باشد، دچار انحراف و ضعف خواهد شد وصداقت ودرستی در کار را از دست خواهد دادکه این امر مانع از اصلاح و سامان بخشی در حوزه های مختلف خواهد شد.

کبر و خودپسندی:

ریشه بسیاری از صفات نکوهیده کبر و خودپسندی است که چنانچه مدیران وکارگزارن در نهادها وسازمان ها بدان دچار باشند هم مدیریت خود را تباه می کنند هم باعث تباهی و عامل سختی برای مردم می شوند تکریم ارباب رجوع وپرهیز از سخن چینی یکی از مولفه های دولت منتظر است که با کبر و خودپسندی مغایرت دارد.

تحجر گرایی:

تحجردر رفتار عبارت است از نوعی اعتقاد متعصبانه وجاهلانه که به موجب آن هر فکر و اندیشه نو بدعت شمرده می شودواین امرمنجر به سکون وعدم پیشرفت در جامعه مهدوی خواهد شد.

حب جاه و مقام:

وجود چنین رویکردی در میان مدیران سازمان ها ونهادها، باعث پیدایش نفاق در دل های آنان می گردد.چنان که پیامبر اکرم فرمودند: “حب مقام وثروت، نفاق را در قلب می رویاند چنانکه آب، سبزه و دانه را “ ریاست طلبی در مدیران، سبب ویرانی همه ساختارها خواهد گردید.

انسان امروز براى دستیابى به قدرت، تصاحب، تسلط و سردادن شعار »لمن الملک الیوم »، در حسرت و حسد چشم به تصاحب جاه و مقام و ثروت قدرت دیگرى دوخته است. این اراده به هر عنوان و نامى که ظهور کند بى باکى، حرص، نیرنگ و بالاخره ظلم مى پراکند، سیاهى به بار مى آورد و صحنه زمین را بیش از پیش مستعد دورى از خورشید حقیقت مى سازد.دولت ها و حکومت ها نیز در عصر غیبت و دورى، چنانچه متذکر و متوجه حق نشوند، تجسم همین اراده اند.

گذر از اراده معطوف به قدرت و خودپرستى در گرو مجاهدت بزرگى است که همه جامه هاى انانیت و خودپرستی را بسوزاند.

استفاده از تمدن غرب:

امروزه ما از سویى مواجه با فرهنگ و تمدنى هستیم که به اتکاى تفکر انسان مدارى و عهد فلاسفه و نظریه پردازانشان موجد بسیارى از مناسبات فردى و اجتماعى، دستاوردهاى مادى و نظامهاى سیاسى و اقتصادى شده و از دیگر سو با وضع و حال جوامع مسلمین که نسبت خود را با عهد دینى و میثاق الهى از دست داده و به دلیل مشاهده ناهنجاریهاى مادى و فرهنگى خود سعى در بناکردن خانه و کاشانه خود بر شالوده عهد غربى دارند.

در واقع مسلمین در این دوره از حیات خود بر شالوده عهد غربى خانه دین بنا مى کنند. از همین روست که اغتشاش و بحران نتیجه ذاتى این اشتراک و پیوند است. چه، در یک زمان روى به دو مقصد آورده اند مقصدى که زاییده عهد غربى انسان است و مقصدى که ناگزیر در پیوند با عهد دینى است.

در بسیاری از سازمان ها به دلیل غفلت مدیران از مدل های اسلامی و استفاد ه از مدل های غربی درشاکله ساز مان ها و نهادها جایی برای ترویج فرهنگ انتظار وجود ندارد، به عنوان مثال درمراکزآموزشی بااستفاده از مدل غربی، پیاد ه کردن احکام اسلامی باتکیه بر آموزه های دینی بسیار مشکل می باشد.و این غفلت ممکن است بر خلاف آرمان جامعه مهدوی که ایجاد دولت منتظر است، باشد.

اختلاف و تفرقه:

اختلاف در میان مسئولان یکی از موانع سترگ در احیای اندیشه متعالی انتظار وعمل برطبق آن می با شد.

اسلام مى خواهد تمام اختلافات و جدایى ها را که به نام هاى گوناگون پدید آمده، با عقیده ى توحید از میان بردارد. اختلافات نژادى، طبقاتى، ملى، وطنى، جغرافیایى، مسلکى، حزبى، زبانى، همه باید از میان برود و سبب امتیاز و افتخار نباشد، حتى باید اختلافات دینى هم، کنار گذاشته شود و همه باید تسلیم فرمان خدا باشند: «قل تعالوا الى کلمة سواء بیننا وبنیکم...». اسلام، براى بشر، رسیدن به چنین روزى را پیش بینى کرده و در حدودى که وظیفه ى تشریع است، مقدمات آن را نیز فراهم ساخته و عملى شدن آن را موکول به آماده شدن زمینه ى کامل آن کرده است.