واحد دین واندیشه تبیان زنجان-

انصار و یاران مهدی موعود (عج) را مردم پاک باخته و با ایمان و شایسته کرداری تشکیل می‌دهند که با قیام حضرت از مکه، به تدریج به لشکر او می‌پیوندند و با همه‌ی وجود در خدمت اجرای برنامه‌ها و گام‌های بلند اصلاحی آن حضرت قرار می‌گیرند و با دشمنان حق و عدالت، تا محو بیداد و سرشار ساختن زمین و زمان از عدل و داد، پیکار همه جانبه می‌نمایند.

حضرت هنگام حرکت از مکه با ده هزار نیرو از انصار و یارانش همراه هستند و در عراق «سید هاشمی» با دوازده هزار نفر به او می‌پیوندد. علاوه بر انسان‌های شایسته، انبوه فرشتگان نیز یاران او خواهند بود و برای تحقق اهداف و اجرای دستوراتش حاضر می‌شوند. (1)

امام محمدباقر(ع) فرمودند:

«او به تنهایی ظاهر می‌شود، به تنهایی از مسجدالحرام می‌آید، به تنهایی وارد کعبه می‌شود و در حال تنهایی شب را سپری می‌کند. چون پاسی از شب گذشت و چشم‌ها در خواب فرو رفت، جبرئیل و مکائیل و فرشتگان در حالی که صف کشیده‌اند بر او فرود می‌آیند و جبرئیل می‌گوید:

ای سرور من فرمان تو مطاع و امر تو نافذ است.

امام، دست مبارکش را به صورت کشیده و این آیه را تلاوت می‌فرماید:

و مومنان گویند ستایش خدای را که وعده‌ی لطف و رحمتش را بر ما محقق فرمود و ما را وارث همه‌ی سرزمین بهشت گردانید، تا در هر جای آن بخواهیم منزل گزینیم، آن روز (پاداش) نیکوکاران بسیار نیکو خواهد بود.» (2)

آنگاه در میان رکن و مقام می‌ایستد و با صدای بلند بانگ برمی آورد که ای یاران و نزدیکان من! ای کسانی که خدا شما را پیش از ظهور من برای یاریم در روی زمین مهیا فرموده! در حالی که فرمان می‌برید؛ بسوی من بشتابید.

آن‌ها که در شرق و غرب عالم در محراب و یا در رختخواب خود هستند، بانگ مهدی موعود (عج) را می‌شنوند و همگی به سوی او می‌شتابند. چیزی نمی‌گذرد مگر به اندازه‌ی یک چشم بر هم زدن که همگی در نزد او گرد می‌آیند و این اجتماع پرشکوه اندکی پیش از طلوع خورشید اتفاق می‌افتد. (3)

این افراد که شبانه گرداگرد وجود مقدس و نورانی حضرت بقیه الله الاعظم (ارواحنا له الفداه) جمع می‌شوند، همان 313 نفری هستند که امیرالمومنین (ع) و امام صادق (ع) آنان را پرچم دار یاوران آن حضرت معرفی کرده‌اند که بیان گر این واقعیت است که هر یک از آنان دارای توانایی، کارآیی، آگاهی، کفایت، مدیریت و صلاحیت‌های لازم و برای فرماندهی و سازمان بخشیدن به نیروهای طرفدار حق هستند که امام صادق (ع) از آنان تعبیر به «حکم الله فی ارضه» می‌کند. (4)

این 313 نفر که نخستین گروندگان هستند، فرماندهان و وزیران آن منجی موعود خواهند بود، آنان در آغاز، هسته های اصلی نیروها را تشکیل داده و بر عهده دارند و پس از پیروزی برای ارشاد و دادرسی و کارگزاری به سرزمین‌های دور و نزدیک فرستاده می‌شود.

با گردآمدن این گروه دعوت آغاز می‌شود، پس از انتشار خبر آن به محرومان و منتظران، ده یا دوازده هزار نفر، که ستون‌های اصلی انقلاب را تشکل می‌دهند، به سرعت به آن حضرت می‌پیوندند که با اجتماع آنان پاک سازی حجاز آغاز می‌شود. در ادامه‌ی نهضت، توده های انبوه از سراسر جهان به حضرت پیوسته و نبرد حق علیه باطل شروع می‌شود. (5)

امام صادق(ع) فرمودند:

«سیصد و سیزده نفر (به شمار اهل بدر) با او بیعت می‌کنند و او تا هنگام کامل شدن ده هزار نفر در مکه اقامت کرده، سپس رهسپار مدینه می‌گردد».(6)

یاران و نیروهای حضرت از ملیت‌های مختلف تشکیل می‌شوند. در روایات، سخنان گوناگونی در این باره وجود دارد. گاه از عجم به عنوان سپاهیان حضرت نام می‌برند که شامل غیر عرب می‌شود.

برخی روایات نیز، نام شهر و کشورهایی مانند: ایران، یمن، ری، خراسان، طالقان، قم؛ همدان، جابلقا، جابلسا و... را ذکر می‌کنند که سپاهیان از آن جا به یاری حضرت می‌شتابند. گاهی نیز سخن از قوم خاصی مانند: توبه کنندگان بنی اسرائیل، اصحاب کهف، مومنان مسیحی و انسان‌های وارسته ای است که رجعت خواهند کرد (به دنیا باز می‌گردند) و به یاری حضرت می‌آیند.

براساس روایات، هر یک از 313 نفر اصحاب حضرت مهدی موعود (ع) جزو «اوتاد» یا «ابدال» یا «نجبا» و یا «صلحا» می‌باشند.

اوتاد:

جمع «وتد» به معنای «میخ‌ها» است. در قرآن کریم سوره نباء آیه 7 آمده است:

«ما کوه‌ها را میخ‌های زمین قرار دادیم».

برخی با توجه به این آیه گفته‌اند:

می‌توان نتیجه گرفت که اوتاد، مردانی خالص هستند که همچون کوه استوار و در خدمت حضرت مهدی (عج) به سر می‌برند.

برخی نیز گفته‌اند:

اوتاد، چهار تن از اولیاء هستند که همیشه در عالم برقرارند و اگر یکی از آن‌ها بمیرد، دیگری به جای او می‌آید. در صفت اوتاد آمده است: آنان قومی هستند که طرفه‌ی العینی (به اندازه چشم بر هم زدنی) از پروردگارشان غفلت نمی‌کنند، از دنیا مگر قوت روزانه جمع نمی‌کنند و از آنان لغزش و خطایی صادر نمی‌شود. (7)

ابدال:

جمع «بدل» به معنای «جانشینان» است. این تعبیر را در مورد جمعی از بندگان صالح خدا به کار می‌برند که در میان اولیاء دارای مرتبتی مخصوص اند و می‌گویند:

جهان از وجود آن‌ها خالی نمی‌ماند و چون یکی از آن‌ها بمیرد خداوند دیگری را جایگزین وی می‌سازد. (8)

در لغت نامه دهخدا آمده:

ابدال عده ای معدود از صالحان و نیکان و بندگان خالص خدایند که شمار آنان، چهل نفر است و گویند زمین از وجود آن‌ها خالی نمی‌شود جهان بدیشان برپا است و چون یکی از آن‌ها بمیرد، خدای متعال دیگری را به جای او برانگیزد. این قوم به آنچه خدا را از رازها در حرکات و منازل کواکب نهاده، عارفند.

ابدال در مرتبه و جایگاه پایین‌تر از اوتاد هستند که گاهی غفلت از ایشان صادر می‌شود که آن را به تذکره (یاد خدا) جبران می‌کنند؛ ولی عمداً معصیت نمی‌کنند. آنان کسانی هستند که دارای نیت‌های پاک و طبع سخی و خوی نیک اند و همواره به خیرخواهی مسلمانان می‌پردازند و معدن و منشاء برکات و خیرات زمین اند. (9)

نحبا:

جمع «نجیب» به معنای «افراد پاک سرشت و خوش نفس و جوان مرد» است. تعداد نجبا را هفتاد نفر آورده‌اند و گفته‌اند: گاهی نیز می‌شود که بیشتر از این هم باشند. (10).

امام صادق(ع) فرمودند:

«آن‌ها که به حقایق دین تسلیم شدند، اهل نجات خواهند بود و همانا، تسلیم شدگان نجبا باشند.»(11)

ایشان پایین‌تر از ابدال هستند ولی از نظر معرفت از صلحا برترند. (12)

صلحا:

جمع «صالح» به معنای «افراد پرهیزگاری» که به عدالت موصوف اند و گاهی از ایشان معصیت صادر می‌شود، پس آن را به پشیمانی و استغفار جبران می‌کنند.

«چون پرهیزگاران را از شیطان وسوسه و خیالی به دل فرا رسد، همان دم خدا را به یاد آرند و همان لحظه بصیرت و بینایی یابند».(13)

اینان که سیصد و شصت نفرند، هنگامی که وسوسه های شیطانی احاطه‌شان می‌کند، به یاد خدا و نعمت‌های بی پایانش و عواقب شوم گناه و مجازات دردناک خدا افتاده و استغفار می‌نمایند. در این هنگام ابرهای تیره و تار وسوسه از اطراف قلب آنان کنار می‌رود و راه حق را به روشنی دیده و انتخاب می‌کنند. (14)

زمین خالی نیست از قطب، چهار اوتاد و چهل ابدال و هفتاد نجیب و سیصد و شصت صالح، پس قطب مهدی (عج) است و اوتاد کمتر از چهار نفر نمی‌شود، زیرا دنیا مانند خیمه و مهدی (عج) همچون عمود و این چهار نفر طناب‌های آن خیمه‌اند. گاه می‌شود که اوتاد بیشتر از چهار نفر، ابدال بیشتر از چهل نفر، نجبا بیشتر از هفتاد نفر و صلحا بیشتر از سیصد و شصت نفر باشند. ظاهر این است که حضرت خضر (ع) و حضرت الیاس (ع) از اوتادند. پس ایشان به دایره قطب چسبیده‌اند. (15)

همچنین گفته شده:

هر گاه یکی از اوتاد کم شود (از دنیا برود)، بدل آن را از چهل نفر ابدال برمی گزینند و هر گاه یکی از ابدال کم شود، بدل او را از هفتاد نفر نجبا قرار می‌دهند. اگر از نجبا کم شود، بدل او را از سیصد و شصت نفر صلح جایگزین می‌کنند و نیز اگر یکی از صلحا کم شود، بدل او را از سایر مردم انتخاب می‌کنند. (16)

کسی که می‌خواهد از بهترین یاران و جزو سیصد و سیزده تن اصحاب امام زمان (عج) قرار گیرد، باید خود را تزکیه و پاک نماید، به گونه ای که در آینه‌ی وجودش غیر خدا راه نداشته و تمامی نیات؛ اعمال و کردارش برای رضای او باشد. چنین انسانی که دارای مرتبه‌ی بندگی خالص و سراسر وجودش الهی است و عالم را محضر خداوند متعال می‌بیند؛ مطمئناً به درجه‌ی کمال و خلوص رسیده است.

پس اگر مومنی خود را تزکیه نماید و عمل صالح انجام دهد و در اوصاف الهی خود را به صفات خداوند نزدیک کند، به گونه ای که از نظر ایمان توأم به عمل در میان مؤمنین بهترین باشد، امام عصر (ع) او را از صلحا قرار می‌دهد و کسی که در میان صلحا از همه بهتر عمل نماید، مقامش ترفیع یافته و جزو نجبا قرار می‌گیرد و کسی که در میان نجبا بهترین باشد، آن حضرت او را از ابدال قرار می‌دهد. هم چنین برترین ابدال جزو اوتاد قرار می‌گیرند.

بنابراین اوتاد، ابدال و نجبا در هر زمانی جزو سیصد و سیزده نفر یاران حضرت مهدی (عج) هستند و مابقی آن از بهترین صلحا انتخاب می‌شوند تا در پای رکاب ایشان باشند. به راستی چه نعمت و توفیقی بالاتر از این که انسان از بهترین‌ها شود و در رکاب محبوب خویش، خاتم الاوصیاء و منجی جهانیان باشد؟