خطر پلاستيك براي آبزيان
دوشنبه 16 مرداد 1391 5:28 AM
بيس فنول آ(BPA) ماده‌اي است كه در نوع رفتار و تكامل حيوانات تاثير دارد، چرا كه از نظر ساختاري مشابه هورمون استروژن در بدن عمل مي‌كند و از طريق اين ويژگي در روند طبيعي موجود زنده تداخل ايجاد مي‌كند.
اين هورمون مصنوعي در جنس مذكر گونه‌هاي جانوري تاثير بيشتري دارد و حتي قادر است توانايي توليد مثل آنها را نيز تحت‌الشعاع قرار دهد.
طبق يافته‌هاي جسيكا وارد ميزان تاثيرات خيلي فراتر از آنچه در مرحله نخست تصور مي‌شود، است. او دوگروه از ماهيان نقره فام دم سياه و قرمز را به مدت 14 روز در معرض BPA قرار داد و سپس رفتار آنها را با ماهيان دور از اين شرايط مقايسه كرد.
او به طور شگفت‌انگيزي متوجه شد كه تشابه زيادي بين ماهيان تحت تاثير BPA با ماهيان گونه‌هاي ديگر به وجود آمده است.
ناگفته نماند كه اين مطالعات از نظر تغييرات ژنتيكي اعتباري نداشتند و تحقيقاتي در آن مورد صورت نگرفت تا اثبات كنند كه تداخل گونه‌ها ايجاد شده يا نه، اما جسيكا ادعا مي‌كند كه از اين تغييرات مي‌توان در بررسي حس همسريابي ماهيان ماده استفاده زيادي كرد.
نكته مهم اين است كه بررسي برخي تغييرات رفتاري ماهيان از اين طريق بسيار دشوار است.
ماهيان نقره فام دم قرمز گونه‌هاي مهاجمي هستند كه اغلب ماهيگيران از آنها به عنوان طعمه استفاده مي‌كنند.
اين ماهيان با ماهيان بومي منطقه تركيب مي‌شوند و به تدريج رفتاري مشابه آنها را مي‌توانند نشان دهند؛ چرا كه در اين بين با موادي مشابه استروژن مثل BPA تماس نزديكي دارند.
جسيكا اين نوع تركيب گونه‌ها را يكي از مهم‌ترين و شايع‌ترين علل انقراض برخي گونه‌ها در شرايط محيطي آلوده مي‌داند و به نظر او همواره انتخاب طبيعي باعث انتخاب گونه برتر با صفات سازگارتر با محيط مي‌شود.
غلظتي از BPA كه ماهيان در اين مطالعات با آن مواجه شدند به مراتب بيشتر از ميزان نرمالي است كه انسان آن را تجربه مي‌كند، ولي با وجود اين دانشمندان معتقدند آن دوز‌هاي پايين هم مي‌تواند در دراز مدت به انسان آسيب برساند و به علت مشابهتي كه با هورمون‌هاي انساني دارد، مي‌تواند باعث تغيير برخي رفتار‌هاي انساني مخصوصا در مردان شود.
نتايج اين تحقيقات در برخي كشور‌ها باعث تغييراتي در استاندارد استفاده از BPA شده است. براي مثال سازمان تغذيه و داروي آمريكا در سال گذشته استفاده از BPA را در تهيه ظروف پلاستيكي مخصوص كودكان ممنوع اعلام كرد. ممنوعيتي كه انتظار مي‌رود بزودي براي همه گروه‌هاي سني اعمال شود.
ظروف پلاستيكي و حتي آنهايي كه تحقيقات فعلي نشاني از خطرناك بودن آنها براي بدن ندارند، قطعا عوارض ناشناخته‌اي را ايجاد مي‌كنند كه در آينده و با پيشرفت تحقيقات، نشانه‌هاي آن روشن خواهد شد.
زندگي امروزه بشر و صنعت بسته‌بندي مواد غذايي متاسفانه بر پايه استفاده از ظروف پلاستيكي كه از مواد گوناگون ساخته مي‌شوند، بنا شده است.
با اين‌كه امروزه مشخص شده اين ظروف عامل بسياري از مشكلات هستند، اما تغيير رويه صنعت بسيار هزينه‌بر و مشكل است و به همين دليل هنوز شاهد استفاده بسيار زياد و انبوه پلاستيك در كنار غذا و زندگي روزانه‌مان هستيم.
newscientist - مترجم: بهروز يزدان‌پناه
