گیاهان دارویی

توجه داشته باشید كه مصرف زیاد، دائمى و یكنواخت هر نوع غذا و دارویى، هرچند مفید و مؤثر، باعث اختلال در عملكرد سیستم ایمنى بدن شده و سلامت آن را به خطر مى اندازد. از این رو، براى تنوع در ذائقه و استفاده بهینه از چاى هاى گیاهى، بهتر است هر خانواده برنامه اى براى این منظور را تهیه كرده و براساس نیازهاى بدنى افراد، از گیاهان مفید و مناسب استفاده كند. به طور مثال؛ كسانى كه از سردرد، به ویژه سردردهاى میگرنى رنج مى برند، از گیاهان دارویى مؤثر براى این منظور، براى مدت معینى (تا زمان رفع ناراحتى) استفاده كنند. اما اگر صرف نظر از جنبه درمانى بخواهیم از تقویت كننده ها و آرامبخش ها به عنوان جایگزین چاى روزانه استفاده كنیم، باید تنوعى در مصرف آنها داشته باشیم و پیوسته از یك نوع چاى گیاهى استفاده نكنیم. در مصرف چاى گیاهى چند نكته را باید مورد توجه قرار داد. 
۱- مصرف گیاهان دارویى بیشتر جنبه تقویت كننده، پیشگیرى كننده و درمان تكمیلى دارد و ما را از مراجعه به پزشك در موارد بسیار حاد بى نیاز نمى سازد. 
۲- مصرف همزمان گیاهان دارویى با داروهاى شیمیایى تداخل دارویى ایجاد كرده و موجب ناراحتى مى شود. 
۳- درمان گیاهى، درمانى كل نگر است و كسانى كه مایل به این نوع درمان هستند، باید خواص كلى گیاه موردنظر را با مجموعه علایم و ناراحتى هاى خود مقایسه كرده و مشابه ترین آنها را جهت استفاده انتخاب نمایند. 
۴- در مصرف گیاهان دارویى باید به عوارض جانبى آنها مانند بالابرنده فشار خون، پایین آورنده قند خون و غیره نیز توجه نمود. 
نوشیدنى هاى آرامبخش براى قلب و اعصاب 
آرامش قلب و اعصاب با چاى اسطوخودوس
اسطوخودوس (استخوان دوست) یا «لاواند» گیاهى است بسیار معطر كه در عطرسازى و در درمان بسیارى از ناراحتى هاى اعصاب و روان كاربرد دارد. این گیاه انواع مختلفى دارد كه همگى از لحاظ خواص مشابه هم هستند. اما «لاواند» واقعى ریشه گیاهى هندى است كه بوى خیلى تند معطرى دارد. «جالینوس» آن را گیاه كامل نامیده است، زیرا در درمان بسیارى از ناراحتى ها مورد استفاده قرار مى گرفته است. «لاواند» یكى از بهترین گیاهان معطر است كه قرن ها بشر، با عطر دل انگیز آن «عطر لاواند» آشنا بوده و مادربزرگ ها از كیسه هاى كوچك محتوى این گیاه براى معطركردن لباس ها، ملافه ها، گنجه هاى لباس و فضاى اتاق ها استفاده مى كرده اند. 
«لاواند» مسكن و آرامبخش بوده و براى رفع نگرانى، اضطراب، فشارهاى عصبى و رفع ناراحتى هاى مغز و اعصاب، قلب و ریه، دستگاه گوارش و همچنین به عنوان ضددرد، بادشكن معده، نیرودهنده، ضدانگل و باكترى و ضدتشنج مورد استفاده قرار مى گیرد، اما آنچه كه بیش از همه باید بر آن تأكید نمود خاصیت تقویت كننده و ارزشمند آن در درمان اختلالات عصبى مانند فشردگى هاى عصبى، سردرد و ناراحتى مغزى، حالات عصبى تشنج، فلج، غش، صرع و ناراحتى هاى عصبى با ریشه روانى مانند سرگیجه و سردردهاى میگرنى و همچنین در تقویت اعصاب قلب، است. 
میزان مصرف چاى اسطوخودوس: 
چاى اسطوخودوس را مى توان جانشین چاى عصر و یا شب (قبل از خواب) كرد كه براى رفع خستگى بسیار مفید و مؤثر است. 
براى كسانى كه از اختلالات نام برده شده، در رنج هستند، مصرف روزانه 
۴-۳ فنجان از این چاى به مدت ۲ هفته توصیه مى شود. 
طرز تهیه: براى تهیه یك فنجان چاى «لاواند»، مقدار یك قاشق غذاخورى از گل آن را در یك لیوان آب جوش ریخته و بگذارید مدت ۱۰ دقیقه دم بكشد. سپس آن را صاف كرده با كمى عسل یا شكر سرخ، در فواصل غذایى (مابین ناهار و شام) میل كنید. 
چاى شمعدانى وحشى (عطرى)، آرامبخش افراد افسرده و مضطرب!!
استفاده از برگ هاى ژرانیوم (شمعدانى عطرى و یا وحشى) كه در نواحى آذربایجان به نام عطر چایى یا عطر شاهى معروف است، از دیرباز در میان خانواده هاى ایرانى متداول بوده است. اغلب خانواده ها براى این منظور یك گلدان از این گیاه زیبا را كه داراى برگ هاى سبز پرچین و شكن و بسیار معطر است، در خانه نگهدارى مى كنند و با افزودن چند برگ شمعدانى معطر، در داخل قورى چاى، از عطر دلپذیر و طعم مطبوع چاى و خواص درمانى ژرانیوم برخوردار مى شوند. 
ژرانیوم، از تیره گیاهان معطرى است كه داراى اثرات ضددرد، ضداضطراب، ضدافسردگى، مقوى مسكن و آرامبخش است و در درمان اختلالاتى مانند اسهال، سنگ كلیه، گلودرد، نارسایى عادت ماهانه، خونریزى ها و مشكلات گردش خون و دیابت مورد استفاده قرار مى گیرد. 
طرز تهیه و میزان مصرف چاى شمعدانىبهترین و ساده ترین روش استفاده از این گیاه، قرار دادن چند برگ آن در چاى معمولى است. اما براى موارد یاد شده، مصرف روزانه ۲ فنجان از دم كرده این گیاه به میزان یك قاشق چاى خورى از پودر برگ آن در یك فنجان آب جوش براى مدت ۲-۱ هفته تا برطرف شدن كامل ناراحتى، توصیه مى شود. 
هشدار!! ژرانیوم را نباید براى مدت طولانى مورد استفاده قرار داد. 
گل بهار نارنج؛ خواب آور، آرامبخش و تقویت كننده قلب و اعصاب
بهار نارنج، گل درختان نارنج است كه در میان خانواده هاى مختلف مركبات از نظر مصارف طبى شهرت دارد. 
علاوه بر آن، پوست میوه نارنج، هم مصرف غذایى داشته و هم كاربرد دارویى دارد. از پوست نارنج براى تهیه مربا و در تهیه غذاهاى سنتى استفاده مى كنند. همچنین پوست نارنج، داروى مؤثرى براى تقویت دستگاه گوارش و دفع انگل است. 
خواص بهار نارنجبهار نارنج، داروى مؤثرى بر ضد ناراحتى هاى عصبى است و به عنوان آرام كننده و ضدهیجانات دستگاه عصبى عمل مى كند. سردردها و دل دردها را آرام مى سازد و در بدخوابى ها و بى خوابى هایى كه ریشه عصبى دارند و دیگر ناراحتى هاى عصبى، به ویژه سردردهاى میگرنى كاربرد دارد. علاوه بر این ها، از این گیاه براى درمان دردهاى عادت ماهانه زنان، تقویت معده، تقویت قلب و مغز، تشویش، تشنج و تپش نامنظم قلب و تحریكات عصبى، و علیه حمله و غش استفاده مى شود. 
طریقه مصرف: براى موارد غش، حمله، تب، دفع انگل، هضم غذا و دردهاى معده، از خلال پوست نارنج استفاده مى شود كه روش استفاده آن، بدین قرار است:
بر روى پوست نارنج، ماده اى سمى (شیمیایى و ضدحشره) وجود دارد كه براى از میان بردن آن، باید ابتدا پنبه اى را به الكل ۹۰ درجه آغشته كنید و روى پوست نارنج را با آن پاك سازید، سپس با آب گرم بشویید. بعد پوست را به صورت خلال درآورده و براى مصرف شربت، مربا، غذا و یا جوشانده از آن استفاده كنید. 
جوشانده پوست نارنج: مقدار یك قاشق غذاخورى از خلال پوست نارنج را در یك لیوان آب جوش بریزید و به مدت ۱۰ دقیقه دم كنید، سپس آن را صاف كرده و با كمى عسل شیرین كنید و بنوشید. 
طرز تهیه چاى بهار نارنج:
براى رفع خستگى، آرامش قلب و اعصاب و یك خواب خوش و آرام، كافى است مقدار ۱۰-۵ گرم از گل هاى بهار نارنج را در ۲ لیوان آب جوش به مدت ۲۰ دقیقه دم كنید و سپس آن را صاف كرده و با شكر سرخ یا عسل میل كنید. از گل هاى بهار نارنج براى معطر ساختن و تقویت چاى معمولى نیز مى توان استفاده كرد و طریقه استفاده از آن مانند چاى شمعدانى عطرى است. 
چاى مقوى و آرامبخش از پوست و برگ میوه اى بهشتى!!
چاى سیب
شاید تعریف و توضیح درباره سیب كه داراى اثرات درمانى و غذایى غیرقابل انكارى است، زاید باشد. اما لازم دانستیم با توجه به اثرات و فواید بیشمار پوست و برگ این میوه بهشتى كه مصارف درمانى آن به علت مصارف عادى و روزمره اش نادیده گرفته شده است نكاتى را در ارتباط با مصارف مختلف این میوه گرانبها در فصل وفور آن به اطلاع خوانندگان عزیز برسانیم. 
خواص درمانى چاى سیب:
سیب داراى ویتامین ها، آنزیم ها و املاح مفیدى است كه به عنوان تقویت كننده قلبى و عصبى و گوارش شهرت دارد. 
گفته شده است: «مصرف یك سیب در صبح و یك سیب در شب طبیب را دور نگه مى دارد» و لازم است كه اضافه كنیم، نوشیدن چاى سیب قبل از خواب كه باعث خوابى خوش و آرام مى شود نیز به این امر كمك مى كند. 
طرز تهیه چاى سیب:
براى تهیه چاى سیب از پوست میوه سیب استفاده مى شود. (پوست سیب آرامبخش اعصاب و مفرح قلب است). در فصل فراوانى این میوه بهتر است بعد از خوردن سیب، پوست آن را نگه دارید. 
پوست همه انواع سیب ها از لحاظ طبى داراى خواص مشابهى هستند، اما پوست سیب سفید یا زرد (لبنانى) نوشیدنى معطر و خوشمزه ترى مى دهد. براى ۲ لیوان آب جوش، یك مشت پوست سیب كافى است. در صورت امكان اگر چند پر سیب تازه به آن اضافه شود و مدت ۱۰ دقیقه دم بكشد، نوشیدنى گوارایى را به وجود مى آورد. 
حال، آن را صاف كنید و با كمى آب لیمو و یك قاشق چاى خورى عسل نوش جان كنید. (اگر قبل از دم كردن، پوست سیب را پودر كرده و در قورى بریزید، اثر درمانى آن به علت خروج آنزیم ها و مواد مفید معدنى آن بیشتر مى شود). 
نوشیدنى آرامبخش براى سرماخوردگى 
چاى برگ سیب:
این چاى در فصل سرما یك نوشیدنى آرامبخش براى افراد سرماخورده محسوب مى شود. مصرف چاى برگ سیب قبل از خواب به عنوان یك آرامبخش خواب آور و طى روز در چند نوبت براى افراد مبتلا به زكام و كسانى كه به علت سرماخوردگى زیاد سرفه مى كنند، به منزله یك شربت آرامبخش مى تواند مورد استفاده قرار گیرد. 
براى تهیه چاى برگ سیب، مقدار ۲ قاشق غذاخورى از برگ درخت سیب را كه به صورت پودر درآورده اید با چند تكه سیب تازه، در داخل قورى بریزید ۲ لیوان آب جوش به آن اضافه كرده، بگذارید ۱۰ دقیقه دم بكشد. سپس آن را صاف كرده و با كمى آب لیمو و عسل میل كنید!
سنبل طیب؛ دوست و حامى درجه یك قلب
سنبل طیب كه به آن علف گربه نیز مى گویند، با ریشه در هم تنیده زرد قهوه اى، گیاهى خوشبو است كه داخل آن سفید فام است و به علت وجود اسید والریاتیك، پس از خشك شدن بوى كمى تند ونامطبوع از آن به مشام مى رسد.
«والرین»، یك گیاه قلبى، معرق و مقوى مغز و معده است. همچنین این گیاه خاصیت ضدانگلى و قاعده آور دارد و بالاتر از همه یك آرام كننده قوى دستگاه عصبى است «والرین» دارویى مطمئن براى بحران هاى عصبى، دلهره، ضعف اعصاب، بحران هاى غش، صرع، هیسترى، آسم، تشنج و ناراحتى هاى روانى مانند سردردهاى عصبى، تپش ها و دلواپسى هایى كه ریشه قلبى و عصبى دارند مؤثر بوده ودر احساس خستگى و به اصطلاح (گلوله اى درگلو) و تمام موارد فشارهاى عصبى ناشى از شكنندگى شخص مؤثر و مفید است.
این گیاه خواب آورى آرامبخش در درمان میگرن و سردردهاى شدید عصبى است.
طریقه مصرف:
براى موارد ذكر شده در بالا مقدار
۳ - ۲ گرم از ریشه پودر شده سنبل طیب را در یك فنجان آب جوش بریزید و یك دقیقه بر روى آتش بماند تا به جوش آید. سپس آن را به مدت ۱۰ دقیقه بر روى سماور دم كرده و صاف كنید وبا عسل یا نبات شیرین كرده و با چند تكه لیموترش میل كنید.
هشدار! مصرف بیش از حد و طولانى مدت این گیاه ممكن است عوارضى داشته باشد، از این رو بهتر است به مقدار كم و حداكثر از نظر طول مدت تا یك هفته الى ۱۰ روز مصرف شود. از سنبل طیب در تركیب چاى ترش كه چایى مقوى قلب و اعصاب است نیز مى توان استفاده كرد.
طرز تهیه چاى ترش:سنبل طیب، یك پر(خوشه) به اندازه یك تا دو بند انگشت از ریشه (۳ - ۲ سانت)، گل گاو زبان؛ ۵ گرم، لیموترش تازه یا خشك ؛ ۲- ۱ عدد.
همه موارد را در یك قورى با ۲ لیوان آب جوش بریزید و بر روى شعله ملایم به مدت یك دقیقه جوشانده و سپس بگذارید ۱۰ دقیقه دم بكشد. آنگاه آن را صاف كرده و با نبات میل كنید. «نوش جانتان»
گل سرخ، آرامبخش قلب و اعصاب
تاریخ گل سرخ، به اندازه عمر بشریت قدمت دارد. شعرا آن را ملكه گل ها خوانده اند و در كتاب هاى مقدس از آن تجلیل شده است.
عطر آن منحصر به شاهان، معابد و خدایان بوده است و شاهد تكان دهنده آن، دسته هایى از این گل به صورت كاملاً دست نخورده در تابوت فرعون «توتان خامون» است كه به وسیله همسرش در سه هزار سال قبل در آن قرارداده شده است.
شایان ذكر است كه مسلمانان بویژه ایرانیان نام و عطر این گل زیبا را به حضرت محمد(ص) نسبت داده و به آن گل محمدى مى گویند.
گل سرخ انواع مختلفى دارد و گونه هاى آن را به چندین هزار تخمین زده اند.
خواص ونوع مصرف:
گل سرخ مصارف مختلفى دارد. مصرف غذایى گل سرخ از دیرباز شناخته شده است. از این گل معطر، در تركیبات ادویه، تهیه گلاب و شربت ومربا استفاده مى كنند. همچنین از نظر كاربرد دارویى، این گیاه داراى خواص ارزشمندى است كه گیاه شناسان و اطباى معروف بر آن تأكید كرده اند.
«ابن سینا» درباره ارزش دارویى مرباى گل سرخ، در درمان بیمارى سل و نتایج مفید آن سخن گفته است. گیاه شناسان معروفى همچون «جالینوس»، «دیوسكورید» و «پلین» براى این گیاه ارزش طبى فراوانى قائل بوده اند و از جمله به خواص گلاب اشاره كرده و تأثیر آن را در درمان ناراحتى هاى گوش، دستگاه گوارشى، عوارض پوستى و استخوانى نیكو دانسته و غرغره آن را براى زخم هاى دهان و لثه و تورم لوزه ها مفید دانسته اند. علاوه بر آن از گل سرخ به عنوان داروى ضد تهوع و قابض نام برده اند.
جالب است كه بدانید گل سرخ در عین قابض بودن (ضد اسهال)، خاصیت مسهلى و نرم كنندگى نیز دارد.
این گیاه برطرف كننده نفخ معده و به طور كلى بادها و رطوبت است. همچنین تقویت كننده و برطرف كننده ناراحتى هاى ریه، كلیه و تپش شدید قلب است.
پمادگل سرخ، داراى خاصیت آرام كننده در دردهاى ناشى از ضرب دیدگى ها و پیچ خوردگى هاست.
چكیده یا عصاره گل سرخ (گلاب) به عنوان آرامبخش قلب و مفرح اعصاب شناخته شده و در شربت ها و غذاها كاربرد دارد.
طرز تهیه چاى گل سرخ:
براى تهیه یك نوشیدنى آرامبخش و معطر، مقدار یك قاشق غذاخورى پر از برگهاى گل سرخ محمدى را با یك قاشق چاى خورى چاى، از هر نوع آن (سبز، سیاه، سفید) كه مایل باشید دم كرده و نوش جان كنید.
فراموش نكنید كه براى تهیه این چاى اگر از چاى معمولى (سیاه) استفاده مى كنید، طریقه دم كردن چاى (چاى سیاه) به روش چینى را فراموش نكنید!
اكلیل كوهى، اكسیر جوانى و آرامبخش مؤثر علیه غم زدگى!
شكل ظاهرى این گیاه شبیه «ترخون» است. اما رنگ آن سبز مات و پشت برگهاى آن سفید مایل به نقره اى (اكلیلى) است.در شهرها، این گیاه را در حاشیه پارك ها مى كارند و در واقع مى توان گفت كه این گیاه علاوه بر خواص درمانى به علت ظاهر زیبا و عطر ملایم آن، جنبه تزئینى نیز دارد.
اكلیل كوهى (رزمارى) از قدیم الایام مورد توجه اطبا بوده وحتى در قبور فراعنه مصر، شاخه هایى از این گیاه درتابوت ها پیدا شده است.
رزمارى (اكلیل كوهى)، گیاه مقدس!
در یونان و روم باستان نیز اكلیل كوهى در ردیف گیاهان مقدس قرار داشته است و اطباى شرقى به ویژه «ابوعلى سینا» مصارف زیادى از این گیاه را به ویژه در درمان ناراحتى هاى معده اى و كبدى توصیه كرده اند.
خواص و كاربرد درمانى:
اكلیل كوهى قابض و محركى عمومى است كه داراى خاصیت ضد درد، ضدرماتیسم، ضدنقرس، بادشكن، مدر و معرق است. علاوه بر این ها به علت صفراآورى، در ردیف داروهاى معالج كبد وكیسه صفرا، به ویژه در هپاتیت ها و یرقان ها قرار دارد. مصرف این گیاه در تركیبات دارویى تقویت كننده هاى عمومى، به ویژه تقویت قلب و اعصاب كاربرد فراوان دارد. و از دم كرده آن شربتى آرامبخش تهیه مى كنند كه در درمان ناراحتى هاى دماغى، فلج هاى جزئى، ضعف و كسالت و خستگى هاى فكرى، مورد استفاده قرار مى گیرد.
افسانه هاى زیادى را به این گیاه نسبت داده اند و از آن به نام اكسیر جوانى یاد كرده اند. اما، آنچه مسلم است، این گیاه علاوه بر موارد یاد شده معالج صددرصد رماتیسم بوده و خوردن جوشانده آن، در درمان بى خوابى، میگرن، تپش شدید قلب، تنگى نفس و ضعف عمومى بدن بسیار مؤثر است و همچنین غرغره جوشانده رزمارى، آرامبخش مؤثرى براى گلودرد و آفت دهان است.
طریقه مصرف اكلیل كوهى
۱ - طرز تهیه چاى رزمارى:
براى تهیه این چاى، مقدار ۵ گرم از شاخه هاى خشك گل دار و یا بى گل این گیاه را در یك لیوان آب جوش ریخته و مدت ۱۰ دقیقه بگذارید دم بكشد. سپس آن را صاف كرده و با شكر سرخ میل كنید.
۲ - حمام رزمارى
براى افراد خسته و كم خون و كودكان لاغر، حمام رزمارى توصیه مى شود. براى این منظور جوشانده غلیظ رزمارى را كه از جوشاندن ۲ مشت از گیاه در یك لیتر آب جوش كه به مدت ۵ دقیقه جوشیده شده باشد، تهیه كرده و به آب گرم وان حمام اضافه كنید و روزى ۲ بار و هر بار به مدت یك ساعت از این حمام استفاده كنید و بدن را در آن ماساژ دهید.
اكلیل كوهى علاوه بر مصارف درمانى، مصرف غذایى نیز دارد و از پودر برگهاى آن مى توان در تركیبات ادویه ها، سالادها، چاشنى ها و سس ها استفاده كرد.