گیاهان دارویی

روغن زیتون در دنیا از پرفروش‌ترین روغن‌های مصرفی در تهیه غذا طی پنج سال گذشته بوده است. چرا كه مردم از اثرات خارق‌العاده این روغن آگاهی داشته و سعی می‌کنند با استفاده از آن سلامت خود را تضمین کنند. همان گونه که در قرآن 8 بار به این روغن جادویی اشاره شده است. وهوالذی انزل من السماء ماء فاخرجنا به نبات كل شیء فاخرجنا منه خضرا نخرج منه حبا متراكبا و من النخل من طلعها قنوان دانیه و جنات من اعناب والزیتون و الرمان مشتبها وغیرمتشابه انظروا الی ثمره اذا اثمر وینعه ان فی ذلكم لایات لقوم یومنون. (انعام /99) «اوست خدایی كه از آسمان باران فرستاد و بدان باران هر گونه نباتی را رویانیدیم و از آن نبات ساقه ای سبز و از آن دانه‌هایی بر یكدیگر چیده و نیز ازجوانه‌های نخل خوشه‌هایی سر فروهشته پدید آوردیم و نیز بستان‌هایی از تاك‌ها و زیتون وانار، همانند و ناهمانند. به میوه‌هایش آنگاه كه پدید می‌آیند و آنگاه كه می‌رسند بنگرید كه در آنها عبرتهاست برای آنان كه ایمان می‌آورند.» پیشینه روغن زیتون روغن زیتون فرآورده‌ای است که ابتدا مردمان تمدن مینون (تمدنی یونانی در عصر برنز در نواحی مدیترانه‌ای) آن را تولید می‌‌کردند. چرا كه این روغن برای آنها منشاء ثروت محسوب می‌‌شد. این مردمان گوشت له شده میوه زیتون را داخل مخزن ثابتی می‌‌ریختند و پس از مدتی روغن زیتون در قسمت بالا جمع می‌‌شد و آنها آب و بقیه مواد را از قسمت انتهایی مخزن خارج می‌‌کردند. همچنین روغن زیتون كه عصاره میوه زیتون است، یكى از محبوب‌ترین و شناخته شده‌ترین روغن‌هاى گیاهى است كه نه تنها طعم خوبى دارد، بلكه سرشار از خاصیت است. چهار هزار سال پیش هم مصریان باستان خواص جادویى روغن زیتون را مى‌شناختند. این روغن نه تنها در وعده‌هاى غذایى بلكه در پزشكى باستان هم جایگاه خاصى داشته است. از قرن دوازدهم میلادى به بعد دنیاى پزشكى غرب نیز به اهمیت روغن زیتون پى برد و این روغن جادویى هر روز محبوب‌تر و معروف‌تر شد. ترکیبات شیمیایی زیتون زیتون رسیده در حدود 30‌درصد روغن دارد. این روغن مخلوطی از اولیئک اسید Oleic acid، لینولئیک اسید Linolenic acid و پالمیتیک اسید Palmitic acid است. روغن زیتون مایعی است زلال به رنگ زرد روشن مایل به سبز یا زرد طلایی است كه برای استخراج آن میوه‌ها را له کرده و در داخل کیسه‌ای می‌ریزند و سپس کیسه را تحت فشار قرار داده تا روغن آن خارج شود. البته از باقی‌مانده تفاله زیتون که روغن آن گرفته شده تحت اثر آب جوش، حرارت و فشار روغن زیتون معمولی را استخراج می‌کنند که ارزش روغن فشار اول را ندارد. روغن‌های زیتون خالص را تنها با استخراج به طریق فیزیکی تهیه می‌‌کنند. روغن زیتون کاملا خالص، دارای ارزش غذایی بالایی بوده و برای سلامتی مفید است. این نوع روغن زیتون، مزه گل می‌‌دهد. بیش از سه چهارم چربى موجود در روغن زیتون را اسیدهاى چرب اشباع نشده تشكیل مى‌دهند. اسیدهاى چرب اشباع نشده چربى‌هاى مفیدى هستند كه در روغن‌هاى گیاهى مانند روغن آفتابگردان نیز یافت مى‌شوند. به همین علت متخصصین تغذیه مصرف روغن‌هاى گیاهى را توصیه مى‌كنند. مصرف روزانه دو قاشق غذا خوری (۲۳ گرم) روغن زیتون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌‌دهد که این امر به دلیل وجود چربی‌های اشباع نشده در این روغن است. بنابراین برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، بهتر است که به جای چربی‌های اشباع شده از روغن زیتون استفاده شود تا میزان مصرف کالری روزانه از حد لازم بیشتر نباشد. همچنین روغن زیتون منبع غنی سدیم، ویتامین A و E و آهن است. رژیم غذایی کشورهای حوزه دریای مدیترانه که روغن زیتون یکی از مواد اصلی آن است، از مدت‌ها قبل برای سلامتی انسان از جمله کاهش خطر سکته مغزی، بیماری‌های قلبی، سرطان سینه، سرطان ریه و برخی از انواع فراموشی، مفید تشخیص داده شده است. تازه‌های جدید روغن جادویی نتایج تحقیق پژوهشگران آمریکایی نشان می‌دهد که روغن زیتون خالص دارای یک ماده شیمیایی طبیعی است که مانند یک داروی مسکن عمل می‌کند. پژوهشگران ماده‌‌اى در روغن زیتون كشف كرده‌اند كه تركیب آن از نظر شیمیایى مانند تركیب قرص‌هاى مسكن ایبوپروفن است. این ماده كه آن را «اوله آ كانتال» Oleacanthal نام‌گذارى كرده‌اند، تنها در روغن زیتون تازه یافت مى‌شود و اثرى مشابه اثر قرص‌هاى ضد درد ایبوپروفن دارد. اوله آ كانتال كاهنده درد است. آنزیم مخصوصى در بدن سبب آغاز درد مى‌شود. «اوله آ كانتال» مانند كلیدى است كه این آنزیم مخصوص را قفل مى‌كند و از آغاز پروسه درد جلوگیرى مى‌كند. با مصرف روزانه حدود 50گرم روغن زیتون، بدن نزدیك به 9میلى‌گرم «اوله آ كانتال» دریافت مى‌كند. این مقدار یك دهم میزان ایبوپروفنی است كه براى كاهش درد در یك بزرگسال تجویز مى‌شود. ارزش دارویی زیتون روغن زیتون در رژیم‌های غذایی لاغری و دیابتی به افراد تجویز می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند افرادی كه در رژیم غذایی خود از روغن زیتون طبیعی به جای سایر روغن‌ها استفاده می‌كنند، كمتر به دیابت مبتلا می‌شوند. مصرف روغن زیتون به خصوص در سنین رشد سبب بهبود حافظه و بالا رفتن قدرت یادگیرى در كودكان مى‌شود. به خانم‌هاى باردار نیز توصیه مى‌شود براى تامین چربى مورد نیاز بدنشان روغن‌هاى گیاهى به خصوص روغن زیتون مصرف كنند. همچنین چربی روغن زیتون تنها چربى است كه موجب كاهش LDL یا «كلسترول بد» در خون مى‌شود و ریسك ابتلا به سكته قلبى را پایین مى‌آورد اما «كلسترول مفید» یا همان HDL را افزایش مى‌دهد. روغن زیتون همچنین حاوی ویتامین E است ویتامینی که برای حفظ سلامت و زیبایی پوست و مو ضروری است. مصرف مداوم روغن زیتون پوست را شاداب نگاه می‌دارد و کمک می‌کند سلول‌های پوست فرم انعطاف‌پذیری خود را حفظ کنند. در عین حال برای رفع پیوره لثه، روغن زیتون را بر روی لثه بمالید این در حالی است كه جویدن برگ زیتون برای از بین بردن زخم‌های دهان مفید است. روغن زیتون برای رفع سرفه‌های خشک، درمان ناتوانی جنسی، جلوگیری از سفید شدن مو و تسكین دردهای روماتیسمی نیز مفید است. از سوی دیگر روغن زیتون ماده‌ای ملیّن است و مصرف خارجی آن پوست بدن و تاولهای سودا (اكزما) و داءالصدف را نرم می‌كند. این روغن برای ماساژ دادن نیز مناسب است و از تركیبات مهم بسیاری از مرهم‌ها و ضمادها محسوب می‌شود. روغن زیتون دارای آنتی اکسیدان‌های قوی مثل پلی فنول‌ها و فلاوونوئیدها نیز هست که این آنتی اکسیدان ها باعث کاهش پر اکسیداسیون چربی‌ها در بدن و به دنبال آن کاهش استرس اکسید اکسیداتیو می‌شوند. زیتون نقرس و رماتیسم را هم درمان می‌کند، برگ زیتون با اثر مقوی درمان‌کننده فشار خون و زخم‌های عفونی است. کمپرس پوست در موارد آفتاب‌زدگی، سرمازدگی، گزش مار، عقرب و حشرات با روغن زیتون سبب تسکین درد و سوزش و التیام می‌شود. همچنین ماساژ پوست با روغن زیتون، تعریق زیاد را کاهش داده،‌ مژه و ابرو را تقویت می‌کند. چند قطره روغن زیتون سریعا خارش و سوزش چشم و پلک را تسکین داده و آبریزش چشم را برطرف ساخته و قوه بینایی را تقویت می‌کند. مصرف روغن زیتون خطر سرطان سینه را نیز کاهش می‌دهد. این در حالی است كه عصاره زیتون برای چین و چروک پوست هم بسیار مفید است و باعث لطافت و نرمی و شادابی پوست صورت می‌شود. روغن زیتون کرم‌کش نیز هست. همچنین اگر بدن بچه‌هایی را که مبتلا به نرمی استخوان و کم‌خونی هستند با روغن زیتون ماساژ دهید اثر مفیدی دارد. دم‌کرده برگ درخت زیتون تب‌بر است و دم‌کرده و جوشانده پوست درخت زیتون نیز درمان‌کننده مالاریا است. روایاتی در باب زیتون پیامبر صلی‌ا... علیه وآله در سه روایت فرمود: «روغن زیتون را بخورید و آن را به بدن خود بمالید كه آن شجره مباركه است»، «زیتون را بخورید و به بدن بمالید كه هفتاد مرض از جمله جذام را شفا می‌بخشد.» «شما روغن را از شجره مباركه زیتون می‌گیرید. خود را با آن معالجه كنید كه شفا بخش بواسیر است. تقلبات در روغن زیتون روغن زیتون به دلیل قیمت و ارزش بالای تغذیه‌ای، گاه به صورت تقلبی با روغن‌های معمولی و کم ارزش مخلوط و به بازار عرضه می‌شود. به همین منظور در طول سال‌های متمادی تحقیقات قابل توجهی در هر یک از زمینه‌های ممکن در مورد روغن زیتون انجام شده است. با این حال تشخیص روغن اضافه شده به روغن زیتون معمولاً به آسانی انجام نمی‌شود، چرا که گاهی روغن اضافی را طوری انتخاب می‌‌کنند که هیچ تغییری در شاخص‌ها به وجود نیاید. افزودن روغن‌های ارزان ‌تر مانند روغن ذرت، روغن‌های هیدروژنه و جامد، همچنین روغن زیتون تصفیه شده ( که مصرف خوراکی ندارد) و روغن تفاله زیتون به روغن زیتون بکر، اغلب به عنوان تقلب در روغن زیتون محسوب می‌شوند. طرز استفاده از روغن زیتون بسیاری از خانم‌ها تصور می‌كنند كه از این روغن فقط می‌توان به همراه سالاد استفاده كرد در حالی كه این روغن را حتی می‌توان در تهیه غذا و سرخ كردن‌ها نیز به كار برد. جالب است بدانید كه این روغن نقطه دود بالایی دارد و آن به این معناست كه این روغن در حرارت بسیار‌بالا نمی‌سوزد و از خود تركیبات سرطان‌زا تولید نمی‌كند، یعنی هیچ گاه در سرخ كردن‌های خانگی خطری به وجود نخواهد آمد، از این رو است كه توصیه می‌شود برای سرخ كردن‌های طولانی و در حرارت‌های بالا (در سرخ‌كن‌ها) بهتر است از این روغن استفاده شود. خوشبختانه روغن زیتون را می‌توان4 تا5 مرتبه برای سرخ كردن استفاده كرد. اگر در خانواده شما فرد بیماری هم وجود ندارد به شما توصیه می‌شود كه این روغن را وارد رژیم غذایی روزانه‌تان كرده و در تهیه هر نوع غذایی حتی برای روغن روی برنج نیز از این روغن استفاده كنید. باید توجه داشته باشید كه در هنگام سرخ كردن، روغن باید كاملا‌ داغ شود. میزان استفاده از روغن زیتون در هر پخت و پز نصف سایر روغن‌هاست و جذب غذا نشده و غذا را ترد ‌و خوشمزه می‌كند