گیاهان دارویی

گیاه زردچوبه :  
نام علمی : Curcuma longa

تیره: زنجفیل Zingiberaceae

زردچوبه گیاهی است از خانواده زنجبیل بارتفاع حدود یك متر و نیم كه دارای ساقه متورمی است . گلهای زردچوبه بصورت سنبله و برنگ سبز مایل به زرد می باشد .
زردچوبه در هندوستان و چین و نقاط حاره زمین می روید . از كنار بگهای غلاف در قاعده ساقه ،شاخه های كوچك و ساتوانه ای شكل ضخیمی خاج می شود كه بصورت مورب در زمین فرو رفته و هر یك ایجاد ریشه می كنند و مرتبا پایه های جدیدی بوجود می آروند .

قسمت مورد استفاده این گیاه ساقه زیرزمینی آن است كه پس از خارج كردن از زمین تمیز كرده و رشه های آنرا جدا می كنند و در آب جوش قرار یم دهند و پس از تیمز كردن بمدت چند روز آنرا خشك می كنند .

زردچوبه رنگ زرد یا خاكستری مایل به قهوه ای درد بوی آن معطر و طعم آن تلخ است.

تاریخچه زردچوبه: 
زردچوبه چون زنجبیل از قدیم الایام مصرف مى شده است . پزشكان چینى و هندى در هزاران سال پیش آن را براى درمان چشم درد و زخمهاى جلدى به كار مى برند.
این پزشكان زردچوبه را با شیر مى جوشانیدند و آن را دواى ممتازى براى درمان زكام مى دانستند.
((دیوسكورید)) طبیب یونان قدیم آن را به نام زعفران هندى نامیده و عقیده داشته كه زردچوبه داراى همان خواصى است كه زعفران دارد. در قرون وسطى اعرابزردچوبه را در اروپاى غربى معرفى كرده و شناسانیدند.
در دفتر دارایى یكى از دارو فروشان شهر فرانكفورت به سال 1450 میلادى جزو كالاهایى كه نوشته از زعفران هندى نام برده است . در این زمان زردچوبه یا زعفران هندى را براى معالجه یرقان و امراض كبدى به كار مى برند و همه جا معالجه آن عمومیت داشت .
پزشكان قرن نوزدهم زردچوبه را اشتهاآور مى دانستند كه اسنداد كبد و طحال را برطرف كرده و براى یرقان و سنگ كلیه مفید است .
به طور كلى قرون هجدهم و نوزدهم اگر چه زردچوبه در طب كم مصرف مى شد ولى در صنایع دستى براى پارچه بافى و رنگ كردن چوب به كار مى رفت .
خواص زردچوبه این است كه اعمال دستگاه هاضمه را مرتب مى كند و كبد را تقویت كرده و خروج ادرار را آسان مى سازد.
خواص طبى زردچوبه در اثر روغن مایع و ماده رنگى آن است كه به نام ((كوركومین )) معروف است .
زردچوبه مثل همه گیاهان دارویى نباید كهنه باشد و بیش از یكسال بر آن گذشته باشد و الا خواص اصلى خود را از دست مى دهد.
در گذشته زردچوبه جزو ادویه لازم براى طباخى در آشپزخانه هاى ایران بود كه امروز كم و بیش آن رسم باقى است در شهرستانها مخصوصا شهرهاى مركزى بیشتر آن را در طبخ اغذیه مصرف مى كنند.
زردچوبه به غذا طعم مخصوص و رنگ دلپذیرى مى دهد كه چون خواص ‍ طبى آن در قرن بیستم با آزمایشهاى علمى هم ثابت گردیده است هر خانم خانه دارى كه به طعم دست پخت خود علاقه دارد باید به حد اعتدال زردچوبه را جزو طباخى مصرف كند.
زردچوبه از تركیبات ادویه كارى است كه در طباخى مصرف زیاد دارد.

تركیبات شیمیایی:

زردچوبه دارای اسانسی مركب از اسیدهای والرینیك ، كاپرلیك و فلاندون می باشد و همچنین دارای سابی نین ، سینئول ، بورنئول و الكل تورمرول و ماده كوركومین می باشد كه رنگ زرد زردچوبه بعلت خمین ماده كوركومین می باشد.

خواص داروئی:

زردچوبه از نظر طب قدیم ایرانی گرم و خشك است و برای استفاده درمانی می توان آنرا مانند چائی دم نمود و استفاده كرد البته جدیدا در بازار كانادا و آمریكا كپسول آن هم به بازار آمده است :

زردچوبه دارای خواص درمانی زیر است :

1)گرفتگی و انسداد صدا را باز می كند و برای تمیز كردن كبد بكار می رود .

2)مخلوط یك قاشق غذا خوری زردچوبه و یك قاشق انیسون و سركه برای درمان یرقان مفید است .

3)برای رفع دندان درد آنرا در دهان انداخته و بجوید .

4)زردچوبه بهترین داروی ضد تورم است و در اروپا و آمریكا از آن بدین منظور استفاده می كنند كه می توان از سه فنجان دم كرده زردچوبه در روز و یا مقدر 2 كپسول سه بار در روز استفاده كرد.

5)برای خشك كردن زخم ها و رفع درد آنها می توان گرد خشك زردچوبه را روی آنها ریخت.

6)زردچوبه بادشكن ، تصفیه كننده خون ، تب بر ، محرك و انرژی زا می باشد .

7)زردچوبه برای رساندن دمل نیز مفید است .

8)خانم هائیكه عادت ماهیانه آنها نامنظم است برای تنظیم آن باید از زردچوبهاستفاده كنند .

9)از زردچوبه برای درمان كمر درد ، پشت درد و سینه درد نیز استفاده می شود .

10)برای درمان اسهال و اسهال خونی حتما از دم كرده زردچوبه استفاده كنید .

11)زردچوبه در قدیم برای درمان رماتیسم و سل بكار می رفته است .

12)برای درمان التهاب لثه ، زردچوبه را دم كرده و آنرا قرقره كنید .

13)تحقیقات اخیر دانشمندان نشان دادن است كه زردچوبه از سرطان جلوگیری می كند بنابراین حتماسعی كنید كه در غذاها از زردچوبه استفاده كنید.

مضرات :

با تمام مزایای گفته شده باید اشاره كرد كه زیاده وری در زردچوبه برای قلب مضر است ولی البته اگر آنرا با لیمو ترش استفاده كنید اثرات مضرآنرا خنثی می سازد .

احتیاط
با وجودی كه تاكنون اثرات جانبی از زردچوبه گزارش نشده است ولی در مواردی مصرف آن باید با احتیاط صورت گیرد. از جمله مصرف آن در زمان حاملگی باید متعادل باشد.

همچنین كسانی كه مجرای كیسه صفرای آن‌ها بسته و یا دارای اشكال است و یا این كه دارای سنگ‌های صفراوی در كیسه صفرا هستند باید با احتیاط از زردچوبهاستفاده كنند. مصرف زردچوبه به همراه غذاها و داروها، بلامانع بوده و تداخلی ایجاد نمی‌كند.

مقدار مصرف عادی زردچوبه كه هر روز می‌توان بدون عارضه جانبی از آن استفاده كرد "1.5" تا"3" گرم در روز است. گرچه قسمت اعظم زردچوبه در دنیا در تغذیه و به صورت پودر مصرف می‌شود ولی اشكال مختلف دارویی آن نیز در داروخانه‌های گیاهی بسیاری از كشورها موجود است.

نحوه تاثیر:

از اثرات مهم زردچوبه اثر صفراآوری و تحریك ترشح پانكراس آن را می‌توان نام برد. تحقیقات بر روی اسانس زردچوبه نشان داده است كه دارای اثر صفراآور و حل و دفع سنگ مثانه می‌باشد.

 كوركومین "Curcomin" مهم ترین ماده مؤثر زردچوبه، دارای خواص ضد سموم كبد، ضد ورم. ضد سرطان و ضد عفونت است.

از اثرات دیگر كوركومین كه به تازگی تأیید شده است، خواص ضد موتاژن، ضد ایدز و ضد اكسیدان آن می‌باشد. ماده دیگر زردچوبه به نام "ar–Turmerone " دارای خاصیت ضد سم مار بوده و قادر به خنثی كردن بسیاری از سموم مارهاست.