نگاهي کوتاه به شهرستان بجنورد

وجه تسميه و پيشينه تاريخي
نام قديم بجنورد در اصل «بيژن گرد» كه نامي باستاني است،‌ بوده است. از آن جا که «گرد» به معني شهر و آبادي است، بجنورد به «شهر بيژن» معني مي شود. بيژن گرد به مرور زمان به «بوزن گرد»، «بوزن جرد» و «بجنورد در آمده است. در شمال باختري بجنورد كنوني، تپه و آثار كهني از شهر پيشين وجود دارد، كه «بيژن يورت» يا «بيژن يورد» خوانده مي شود و مي رساند كه همان بيژن گرد است و بجنورد پيشين در اين جا قرار داشته است. اين تپه را مردم «‌كهنه كند» (روستاي كهنه) مي نامند و اين نام فارسي كهن، در ميان مردم كرد زبان بجنورد مي رساند، كه پيش از صفويان، اين جا به عنوان بجنورد پيشين و ويرانه اي بوده كه شهر كنوني پس از آن ساخته شده است. شهر بجنورد در روزگار باستان يكي از ولايت هاي پارت پيشين بوده است. بعضي گفته اند پيش از صد دروازه (شهرستان دامغان)، پايتخت پارت، شهر « اساك» بوده، كه آن را با بجنورد يا قوچان يكي دانسته اند. شهر بجنورد در دوران ساسانيان جزو قلمرو آنان شمرده مي شده و تابع بخش خاوري استان خورآسان (خراسان) بوده است. 
در سال 22 هـ . ق، بجنورد و ديگر نقاط خراسان توسط مسلمانان گشوده شد و تا ميانه سده 3 هـ . ق، از سوي نماينده گان خليفه بغداد اداره مي شد. در 259 هـ . ق، يعقوب ليث صفاري سراسر خراسان را گرفت و بجنورد جزو قلمرو و حكومت صفاري شد. سپس سامانيان بر خراسان، از جمله بجنورد دست يافتند. تيمور لنگ نيز در 783 هـ . ق، بجنورد و ديگر شهرها و آبادي هاي اين منطقه را ويران كرد. در روزگار صفوي، بجنورد به علت جايگاه مناسب طبيعي، جغرافيايي و نظامي اهميت يافت. در زمان حكومت تولي خان -حكمران صفوي - شهر گسترش يافت و به سرعت نقش نظامي، بازرگاني و آموزشي خود را باز يافت. شاه عباس بزرگ، كردان زعفرانلو و شادلو را به اين ناحيه كوچ داد. پس از صفويان بجنورد جزو قلمرو افشاريان و قاجاريان شد و حاكمان آن بيش تر از سران ايل هاي ساكن در اين ناحيه انتخاب مي شدند