نگاهي كوتاه به شهرستان ساوه

مساجد و مدارس مذهبي درشهرستان ساوه

مسجد بازار ساوه

مسجد بازار ساوه در ضلع شمالي تكيه بازار شهرستان واقع شده است. فرم اين بنا شباهت زيادي به بناهاي دوره زنديه دارد ولي مصالح بكار رفته بويژه آجرها كوچترها و جديدتر مي باشد لذا مي توان گفت كه اين بنا تاسيسات داخل گذر مربوط به اواخر صفوي و حدود اوائل دوره زنديه است. در واسط بازار ساوه گذري وجود دارد كه بنام تكيه معروف مي باشد اين گذر را از چند مغازه و ايوان كوچك كه هر كدام با دو درب به داخل مسجد باز مي شود تشكيل گرديده است در ايام عاشور را در اين محل عزاداري مي گردد بهمين مناسبت اين گذر بنام تكيه بازار نيز معروف مي باشد .
دوايوان نامبرده در سمت شمال تكيه قرار گرفته كه هر كدام با دو درب به داخل مسجد راه مي يابند. مسجد مذكور تنها از شبستان چهار گوش ومربع شكل تشكيل شده كه در وسط ضلع شرقي آن شاه نشيني و در وسط صلع جنوبي محرابي ساده ديده مي شود همچنين در بدنه سه ضلع شمالي، جنوبي و شرقي بنا سه پنجره و در گوشه شمال شرقي دربي ديده مي شود كه به داخل اتاقي كه در دوره معاصر جزو مسجد گرديده راه مي يابد.
پوشش اين بنا بر روي چهار ستون و نيمه ستونهاي كنار استوار گرديده به اين ترتيب كه ابتدا بر روي ستونها ونيمه ستونها قوسهائي زده اند سپس بين قوسها را با كار بندي تاتيزي قوسها پر كرده و پا كار گنبد ها را بوجود آورده اند ولي طاقهاي كنار مستقيما" از گوشه قوسها شروع شده اند. بطور كلي سقف اين بنا از يك گنبد بلند در وسط و چهار گنبد كوتاه و كوچك در گوشه ها و چهار طاق فرم ستونها هشت ضلعي و سر ستونها در زير پا كار قوسها بهصورت چهار ضلعي در آمده و بر روي هر ضلع آن يك قوس خورده است. در زير جبهه غربي اين مسجد آب انبار كوچك آن قرار دارد.
اين بنا در اصل و كلا" با آجر و ملات گچ بوجود آمده ولي بعدها تعميراي در آن ايجاد گرديده بويژه در سالهاي معاصر كه بدنه و ستونها را تا زير پا كار قوسها با گچ سفيد نموده و قسمت پائين بنا ستونها تا ارتفاع هشتاد سانتيمتر با موزائيك ازاره بندي كرده اند.
مسجد جامع ساوه
مسجد جامع ساوه بدون شك سند اصلي تاريخ، مذهب و فرهنگ شهر ساوه مي باشد كه در همه حال ديدگان نكته سنج، مورخين جغرافيا نويسان وسياحان را به خود جلب نموده است اين مسجد در خيابان سلمان ساوجي و درجنوب شهر ساوه واقع مي باشد .قديمي ترين بخش اين بنا شبستانها متعلق به دوره بيش از سلجوقي است اما در دوره سلجوقي و ايلخاني تغييرات عمده اي در ريخت معماري اين بنا صورت گرفته است. 
طرح اوليه مسجد جامع ساوه مشتمل است بر يك حياط مستطيل شكل كه گرداگرد حياط را شبستانهاي ستوندار گلي و خشتي فرا گرفته ، شبستانهاي مسجد داراي حجره هاي متعددي است كه سقف آن روي ستونهاي بزرگ چهار ضلعي كه ارتفاع آنها به حدود سه متر مي رسد استوار شده اند طاقهاي خشتي روس ستونهاي هلالي شكل بوده وخشتهاي به كار رفته براي ساخت اين طاقها از نظر اندازه غير معمول مي باشند قديمي ترين بخش مسجد همانا شبستانهاي خشتي و گلي آن مي باشند كه متعلق به دروه پيش از سلجوقي مي باشند اما در دوره سلجوقي و ايلخاني تغييرات عمده اي در ريخت معماري اين مسجد صورت گرفته كه عمده آن جايگزيني عنصر خشت به جاي آجر مي باشد همچنين در اين دوره از گچ به ميزان زياد جهت ايجاد تزئينات استفاده شده كه پيدا شدن يك محراب گچي زيبا و ارزشمند در ضلع شمالي مسجد و وجود تعدادي محراب گچي در قسمت جنوبي مسجد خوگواه سليقه و ذوق هنرمندان گچبر مي باشد.
در ضلع غربي مسجد ايوان بلند و بزرگي ديده ميشود كه طول و ارتفاع آن تقريبا" با هم برابر است. در تمام سطح ديوارها و در لابلاي بلند آجرهاي اين ايوان، زينتهاي گچي فراواني به چشم مي خورد كه مشتمل بر كلمه ا.. محمد، علي، گل و برگ و نقوش هندسي مي باشند در ضلع جنوبي مسجد، گنبد خانه بزرگ آن وجود دارد اين گنبد از نوع دو پوش جدا از يكديگر مي باشد كه پوش دوم با كاشيكاريهاي رنگارنگ تزئين يافته است درون گنبد خانه يك محراب گچبري شده وجود دارد كه نقشهاي برگ، و گل و بوته زينت يافته و در حاشيه آن آيات قرآن جمله بخشي از سوره جمعه ديده مي شود بيرون از محوطه مسجد در گوشه شمال شرقي مناره آجري ديده مي شود كه از دوره سلجوقي است اين مناره تا ارتفاع 4 متر و توپر ساخته شده اما از اين ارتفاع به بالا توخالي بوده و داراي يك راه پله پيچدار است كه انتهاي مناره ختم مي شود. ارتفاع اين مناره به 30/15 متر مي رسد.
مسجد اعظم چلسبان
مسجد اعظم چلسبان در روستاي چلسبان از منطقه خرقان واقع شده است. اين روستا در 76 كيلومتري شهر ساوه قرار دارد. بنظر مي رسد بر اساس سبك و سياق معماري مسجد چلسبان اين بنا به احتمال قريب به يقين در دوره صفويه ساخته شده باشد. بناي فوق در ميان بافت كوهپايه اي روستا و در ميان مركزي اين ده بنا شده است.
مسجد چلسبان بر اساس طرحي ساخته شده كه در آن حياط به عنوان واحد معماري مركزي بنا بوده كه واحدهاي معماري تابعه آن در سه طرف شمال ، جنوب و غرب اين حياط مركزي بنا گرديده اند. حرم يعني قسمت اصلي مسجد در طرف غرب حياط ساخته شده و متشكل از يك ايوان وفضاي داخلي مسجد بخش اجتماعات مي باشد اين فضاي داراي سه ورودي از جناحين آن است. طرح حرم ، بر اساس پلاني مستطيل شكل بنا شده و از داخل داراي صفه هايي ساده مي باشد.
ويژگي و شاخصه اصلي اين بنا طرحو نقشه قسمت اصلي مسجد يعني حرم آن مي باشد كه مسطيلي شكل بنا شده و در ضلع غربي حياط ساخته شده است.