نگاهي کوتاه به شهرستان سقز

ايراب سقز
رود ايراب يک رودخانه دايمي است. رود ايراب با طول 27 كيلومتر طي ريزاب هاي چندي غالبا از دامنه هاي شمالي كوه هاي برده قت سلطان ، چاركر، كاني احمد، كاني درويش ، كاني احمد، چاركر، قلعه و كوه كزكشك در 48 كيلومتري خاور جنوبي شهر سقز سرچشمه مي گيرد و ضمن سيراب نمودن روستاهاي مسير خود بسوي باختر سرازير مي شود. در اين مسير روستاهاي شمس و تيمان قلو را سيراب مي كند و پشت سر مي گذارد و در يك كيلومتري خاور روستاي ايراب با ريزابه هايي كه از ارتفاعات 4 كيلومتري خاور ميرانشاه (ايرانشاه) سرچشمه گرفته و پس از مشروب ساختن ايرانشاه و قلوجقر بسوي جنوب سرازير گرديده است درهم مي آميزد و همچنان بسوي باختر روان مي گردد. در روستاي تميربگ كمي بسوي باختر شمالي منحرف مي شود و در عبور از روستاهاي شانس و چنار در شمال روستاي خان اميران به رودخانه خور خوره مي ريزد حوضه اين رود درياچه اروميه است. ارتفاع سرچشمه حدود 2150 متر، شيب متوسط 4/2 درصد، مسير كلي باختري است.
رودخانه چم سقز
اين رودخانه با طول 45 كيلومتر دايمي است که از به هم پيوستن چم شيخ چوپان و چم ميره ده در 14 كيلومتري باختر جنوبي سقز تشكيل مي يابد و ضمن پيچ و خم هاي بسيار رو به سوي خاور جريان مي يابد و در سر راه روستاي قشلاق مالع بيگ را مشروب مي كند. درخاور روستاي علي آباد با ريزابه كوچكي كه از دامنه شمالي كوه هما راه سرچشمه گرفته مخلوط مي شود. اين رودخانه پس از عبور از بخش هاي جنوبي سقز در 3 كيلومتري شمال خاوري شهر مزبور با چم التون مخلوط مي گردد و هم چنان به سوي شمال خاوري روان شده و پس از سيراب ساختن روستاي كاني جشني (Kanijesni) كه در ميان دره ميان كوه گريش در جنوب و كوه رقي تن در شمال قرار داد در 4 كيلومتري خاور روستاي مزبور با چم سيده در هم مي آميزد. از اين نقطه تغيير مسير داده و به طرف خاور متوجه مي شود و از جنوب روستاي آق تپه عبور مي كند و در يك كيلومتري خاور روستاي داش آلوجه (Dasalujeh) به زريز رود مي ريزد.
كوه چهار چشمه سقز 
اين كوه به ارتفاع 3173 متر در 53 كيلومتري جنوب خاوري سقز واقع شده و بلندترين كوه بخش شمالي كوهستان زاگرس است. رودخانه هاي شورتي، چهل چشمه، كله باد و چم جقتو از اين كوه سرچشمه مي گيرند. علاوه بر آن چشمه سارهاي فراواني از آن مي جوشد كه همگي به رودخانه هاي مذكور مي ريزند.
كوه چهل چشمه سقز 
اين كوه بلندترين كوه شمالي كوهستان زاگرس است كه 3173 متر ارتفاع دارد و در 53 كيلومتري جنوب خاوري سقز واقع شده است. رودخانه هاي شورقي، چهل چشمه، كله باد و چم جقتو از ارتفاعات اين كوه سرچشمه مي گيرند. هم چنين چشمه سارهاي فراواني نيز در دامنه ها و دره هاي اين كوه از زمين مي جوشند و سرسبزي و زيبايي ويژه اي به آن مي بخشند. اين كوه با طبيعتي زيبا از پتانسيل گردش گاهي و طبيعت گردي فراواني برخوردار است. 
دشت هاي سقز 
در محدوده شهرستان سقز دشت هاي متعددي واقع شده كه مهم ترين آن ها عبارتند از : دشت هاي صاحب، قه لاكون، له گرمي و دشت كول تپه. وسعت دشت هاي اين شهرستان در حدود 700 هكتار و ارتفاع متوسط آن ها از سطح دريا 1650 متر است. برخي از اين دشت ها در فصول بهار و تابستان با سرسبزي و گل هاي وحشي جلوه اي بسيار زيبا دارند.