تاريخ ادبيات ايران از ابتدا تا کنون

سروش

ميرزا محمد علي، فرزند قنبر علي سدهي اصفهاني، در سال 1228 ه. ق. به دنيا آمد. از طفوليت عشق و علاقه وافري به شعر و شاعري داشت. تحصيلات خود را در اصفهان کرد و بر آن شد که در عرصه ادبيات قريحه آزمايي کند. او هم مانند ساير شعراي عهد خود با سرودن عصايد در مدح حکام و بزرگان محلي دست به کار زد ولي در اين کار توفيق نيافت و از عنايت ممدوحان بهره نيافت. پس بر آن شد که به سياحت پردازد و استعداد ادبي خود را به جاي ديگر بيازمايد.

بيست و نه ساله بود که اصفهان را ترک کرد، چندي در قم و کاشان بسر برد و عاقبت پس از سه سال به تبريز آمد و در آنجا اقامت گزيد. در اين شهر بخت با وي ياري کرد و قهرمان ميرزا و محسن ميرزا، از شاهزادگان قاجاريه، به حمايت از او برخاستند تا به خدمت وليعهد رسيد و قصيده هاي باشکوه و مبالغه آميزي که در اعياد تقديم مي داشت پسند خاطر وليعهد افتاد و او به صلات و عطايا سروش را بنواخت و چند سالي به خوشي و آسايش در شهر تبريز زندگي کرد.

در سال 1264 ه. ق.، چون محمد شاه درگذشت، سروش در التزام رکاب ناصرالدين شاه به تهران آمد و جزو خدام خاص دربار شد و صلات فراوان از شاه گرفت؛ و صاحب جاه و مال شد و پس از فوت قاآني، شاعر مقدم دربار شد و از شاه خطاب " خان " و لقب " شمس الشعرا " گرفت. سالها با سمت شاعر رسمي دربار به آسايش گذراند تا به سال 1285 ه. ق.، در 57 سالگي در تهران درگذشت.

آثار سروش عبارت است از قصايد و فتحنامه ها و مثنويها ( ارديبهشت نامه، ساقي نامه، الهي نامه ) و کتابي به نام شمس المناقب، حاوي قصايد در مدح و منقبت رسول اکرم و خاندان نبوت و شصت بند مرثيه و نيز مثنوي به نام روضةالانوار در ذکر واقعه کربلا و ديواني به نام زينةالمدايح. ولي ديوان کامل او جمع آوري و چاپ نشده بود، اخيرا در سال 40-1339 با مقدمه جلال الدين همائي و به اهتمام دکتر محمد جعفر محجوب، با حواشي و فرهنگ لغات، در دو جلد چاپ و منتشر شده است.