بانک مقالات زراعت و باغبانی

به منظور پهنه بندي استان خراسان از نظر پتانسيل عملکرد گندم، داده هاي دراز مدت آب و هوايي شامل درجه حرارت و تشعشع در سه استان خراسان شمالي، رضوي و جنوبي جمع آوري گرديد. اين داده ها پس از ميان يابي مکاني بين ايستگاه ها و تبديل کردن آنها به داده هاي روزانه بعنوان ورودي يک مدل شبيه سازي رشد و عملکرد گندم بکار گرفته شدند. به اين منظور از مدل WOFOST که قبلا براي شببيه سازي سازي عملکرد گندم واسنجي شده بود استفاده گرديد. نتايج تعيين اعتبار نشان داد که اين مدل قابليت خوبي براي پيش بيني عملکرد و مراحل فنولوژي واريته هاي مختلف گندم در شرايط بهينه توليد دارد. براين اساس عملکرد پتانسيل يا عملکرد اقليمي گندم که تنها توسط درجه حرارت و تشعشع خورشيدي تعيين مي شود براي شهرستانهاي مختلف واقع در استانهاي تحت بررسي بوسيله مدل فوق شبيه سازي شد. نتايج نشان داد با وجوديکه پتانسيل عملکرد گندم براي هر يک از پهنه هاي اقليمي در ساالهاي مختلف متفاوت مي باشد ولي ميانگين آن در استانهاي خراسان شمالي، رضوي و جنوبي به ترتيب 6.2، 6.9 و 4.8 تن در هکتار بود. حداکثر اختلاف در ميزان تشعشع خورشيدي بين شمال ترين و جنوبي ترين نقاط در سه استان تحت بررسي در طي دوره رشد فعال گندم معادل 4.5 درصد بدست آمد. بر اين اساس و با توجه به اينکه حداکثر تفاوت محاسبه شده بين عملکردهاي پتانسيل در پهنه هاي مختلف 22 درصد بوده است، بنظر مي رسد که درجه حرارت در مقايسه با تشعشع نقش بارزتري در تعيين پتانسيل عملکرد گندم در استانهاي خراسان دارد. ميانگين عملکرد واقعي گندم (عملکرد برداشت شده در مزرعه) در استانهاي تحت بررسي در طي سالهاي 1385 - 1375 بصورت ميانگين کل دوره و ميانگين 3 سال انتهايي محاسبه گرديد. بدين ترتيب ميزان خلا عملکرد از تفاضل عملکرد پتانسيل و واقعي و ضريب عملکرد منطقه اي بعنوان نسبت عملکرد واقعي به عملکرد پتانسيل محاسبه و داده ها براي تهيه نقشه هاي پهنه بندي به سيستم اطلاعات جغرافيايي منتقل شد. نتايج نشان داد که ميانگين عملکرد واقعي گندم در دوره سه ساله 1385 - 1383 نسبت به دوره ده ساله در استانهاي خراسان شمالي، رضوي و جنوبي به ترتيب 28، 34 و 30 درصد افزايش يافته است. با وجود اين افزابش که به دليل بهبود روشهاي مديريت و معرفي ارقام جديد گندم مي باشد، خلاء عملکرد نسبتا زياد بوده و ميانگين آن براي سه استان فوق به ترتيب معادل 3.7، 4.3 و2.8  تن در هکتار برآورد شد. اين نتايج نشان مي دهد که در مناطقي از استان که داراي پتانسيل عملکرد بالاتري هستند خلاء عملکرد نيز بيشتر مي باشد. بر اين اساس ضريب عملکرد منطقه اي در استانهاي خراسان رضوي و جنوبي که داراي بالاترين و پايين ترين پتانسيل عملکرد بودند به ترتيب معادل 0.37 و 0.42 بدست آمد. عملکرد واقعي در شهرستانهاي هر سه استان در طي دوره سه ساله 85 - 1383 در حدود 50% عملکرد پتانسيل بوده است بنابراين خلاء عملکرد گندم به دليل بهبود روشهاي مديريت بتدريج در حال پر شدن است.

 نسخه قابل چاپ