مقالات منابع طبیعی

آويشن يکي از مهمترين گياهان دارويي است که داراي تنوع وسيعي در سطح گونه اي و درون گونه اي است. گونه هاي متعددي از اين گياه در عرصه هاي طبيعي ايران پراکنده است و در بيشتر رويشگاه هاي کشور حداقل يک گونه از اين گياه وجود دارد. ده جمعيت از سه گونه آويشن به نام هاي T. pubscense, Thymus kotschyanus و T. persicus از رويشگاه هاي اين جنس در مناطق مختلف اقليمي کشور جمع آوري شد و در يک طرح بلوک هاي کامل تصادفي کاشته شدند. تعدادي از صفات مورفولوژيک در سطح مزرعه مورد مطالعه قرار گرفته و پس از استخراج اسانس آنها، ترکيبات اسانس جداسازي و شناسايي شدند. پس از تشخيص تفاوت هاي معني دار آماري از نظر ويژگي هاي مورد مطالعه بين جمعيت هاي تحت بررسي و تعيين همبستگي هاي دو گانه بين صفات، تجزيه عليت به کار گرفته شد تا روابط بين صفات مورفولوژيک و ويژگي هاي مربوط به اسانس اين گونه ها مورد بررسي قرار گيرد. از نظر ميزان همبستگي روابط قابل توجهي بين صفات مورفولوژيک و اسانس وجود داشت. تجزيه اثرات همبستگي دوگانه بين ميزان اسانس به عنوان صفات وابسته و ساير صفات به عنوان صفات مستقل اثرات غيرمستقيم چشمگيري را از صفات مورد بررسي بر ميزان اسانس آشکار نمود. تعداد روزنه و طول برگ بيشترين اثرات مستقيم بر افزايش اسانس را از خود نشان دادند ولي همين صفات با اثرات غيرمستقيم خود از طريق ساير صفات موجب کاهش اسانس گرديدند. به طوري که در مجموع اثر کلي طول برگ ناچيز (0.222) و اثر کلي تعداد روزنه بر اسانس منفي بود (-0.498). همين پديده در صفاتي نظير تعداد کرک هاي محافظتي و تعداد ساقه نيز مشاهده گرديد. به تعبير ديگر مي توان گفت که طول برگ از طريق صفت تعداد روزنه موجب کاهش ميزان اسانس مي گردد. همين طور صفت تعداد کرک هاي محافظتي نيز از طريق طول برگ موجب کاهش اسانس مي گردد (اثر غيرمستقيم = -2.034). اثر مستقيم طول کل کروموزوم بر ميزان اسانس منفي است (-0.494) ولي از طريق طول برگ اثر زيادي در افزايش ميزان اسانس دارد (2.602). اين اثر با اثرات غيرمستقيم منفي از طريق ساير صفات خنثي مي شود.

 نسخه قابل چاپ