مقالات منابع طبیعی

در مناطق كم بارش، جمع آوري و ذخيره سازي آب باران در توده خاك با استفاده از سامانه هاي كوچك مقياس سطوح آبگير باران مي تواند بخشي از آب مورد نياز گياهان را تامين و موجب افزايش توليدات گياهي شود. اما نکته مهم در احداث يا ايجاد سامانه هاي سطوح آبگير باران، اندازه يا مساحت بهينه سطح آبگير و چگونگي تعيين و مشخص نمودن آن براي استحصال آب باران جهت مصارف مورد نظر است. به طوري كه اغلب تعيين اندازه مناسب آن در فقدان دسترسي به مقادير دقيق ضريب روآناب در شرايط مختلف خاك، شيب زمين، تراكم پوشش گياهي و تبخير به سهولت ميسر نمي باشد. در اين تحقيق مدل AWBM که مدلي براي شبيه سازي بارش ـ رواناب ميباشد. جهت تعيين مساحت سطوح آبگير باران روي شيب هاي مختلف اراضي و با مقادير متفاوت تراكم گياهي ارزيابي شده است. به طوري که، ابتدا اقدام به ايجاد 20 كرت آزمايشي در 3 كلاس شيب، 3 گروه تراكم پوشش گياهي طبيعي و 5 گروه بافت خاک به عنوان سطوح آبگير در منطقه لشگرك واقع در شمال شرق تهران با اقليم نيمه خشك گرديد. مقادير رواناب هاي سطحي ناشي از هر واقعه بارش 24 ساعته منجر به توليد رواناب در مخازن ايجاد شده­ ذخيره  آب از نوع بانكت هاي مسطح احداثي در قسمت پايين دست سطوح آبگير اندازه گيري و ثبت شد. سپس با اجراي مدل AWBM كه در آن شرايط مختلف آزمايش مشتمل بر 8 گروه سطح آبگير با ابعاد مختلف، 3 گروه شيب، 3 گروه تراكم پوشش گياهي 5 نوع بافت خاک بود با لحاظ مقادير نفوذ آب در خاك و تبخير، اقدام به برآورد رواناب گرديد. در خاتمه مقادير رواناب اندازه گيري شده با برآورد شده بوسيله مدل با بهره گيري از نتايج آزمون تجزيه واريانس مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج بدست آمده نشان داد كه به رغم خطاي فاحش مدل AWBM در برآورد رواناب ماهانه، دقت اين مدل در برآورد مقدار رواناب سالانه (با دقت حدود 95 درصد) قابل قبول ميباشد، از اينرو، مي توان استفاده از مدل AWBM را براي طراحي سامانه هاي سطوح آبگير كوچك مقياس جهت مشخص كردن ابعاد مناسب سطح آبگير آن ها توصيه نمود.