بر طبق ماده 20 قانون تجارت شركتهای تجارتی هفت نوع می باشد:
1- شركت با مسئولیت محدود .
2- شركت سهام كه خود بر دو نوع سهامی خاص و سهامی عام تقسیم می شوند ( ماده 4 بخش اول شركتهای سهامی قانون تجارت ) .
3- شركت تضامنی
4- شركت مختلط غیر سهامی
5- شركت مختلط سهامی
6- شركت نسبی
7- شركتهای تعاونی
كه تعریف هر یك در قانون تجارت بیان گردیده است.
1 - شركت با مسئولیت محدود
در شركت با مسئولیت محدود مؤسسین قبلاً اوراق مخصوصی كه شامل شركتنامه و اظهارنامه می باشد و از قسمت اوراق بهادار خریداری نموده اند تكمیل نموده همراه با ضمائم كه شامل دو نسخه اساسنامه و دو نسخه صورتجلسه مؤسسین و هیات مدیره می باشد به مسئول اداره ارائه می دهند مسئول مربوطه مدارك تاسیس را جهت رسیدگی نزد ممیز ثبت شركتها ارسال می دارد، ممیز ثبت شركتها اوراق مربوط به تاسیس را می بایست از جهات زیر كنترل نماید.
- شركت از كدامیك از انواع شر كتها ست.
- شركتنامه و اظهار نامه تكمیل و ارائه شده توسط مؤسسین مخصوص ثبت نوع شركت مورد نظر می باشد یا خیر.
- چنانچه مدارك ثبت ناقص تنظیم شده است دستور رفع نقص به مؤسسین می دهد.
- در صورت تكمیل اوراق تاسیس در صورتیكه مؤسسین موافقت با نام شركت را از (ادراه كل ثبت شركتها و مالكیت صنعتی ) قبلاً اخذ نكرده اند می بایست با پیشنهاد چند اسم از اداره مذكور استعلام گردد.
- با وصل موافقت نامه از ادراه كل ثبت شركتها و مالكیت صنعتی در خصوص نام شركت ممیز كنترلهای زیر را انجام می دهد.
- مركز شركت در شهرستان محل تقاضا واقع است یا خیر .
- در صورتیكه مركز شركت در حوزه ثبتی شهرستان قرار گرفته باشد ثبت شركت بلا اشكال می باشد.
- چنانچه شركت در شرف تاسیس در سایر شهرستانهای ایران شعبه داشته باشد می بایست برای هر شعبه یك نسخه از مدارك تاسیس اضافه از مؤسسین اخذ گردد.
- موضوع فعالیت شركت چیست و در ارتباط با كدام وزارتخانه یا اتحادیه و یا سازمان دولتی می باشد.
- معمولاً در ارتباط با وظایف قانونی:
وزارت راه وترابری (در خصوص حمل و نقل)
وزارت نفت (در خصوص نفت و پتروشیمی و گاز)
وزارت ارشاد اسلامی (در خصوص چاپخانه و تبیلغات و آژانسهای مسافرتی- فیلم وامور سینمایی)
سازمان بنادر و كشتیرانی (در خصوص حمل و نقل دریائی)
بیمه (در خصوص بیمه گری)
بانك مركزی (در خصوص بانكداری)
شورای عالی انفورماتیك سازمان برنامه و بودجه (در خصوص كامپیوتر سخت افزار)
مجمع امور صنفی (در خصوص موضوع واردات و صادرات)
اتحادیه های صنفی با توجه به موضوع شركت مؤسسین می بایست مجوز لازم قبل از ثبت اخذ نمایند.
- در صورتیكه مجوز لازم را ارائه نداده اند پیش نویس استعلام لازم را كه كارشناس یا ممیز تهیه نموده و با امضای مسئول اداره به وزارت و یا سازمان مربوطه ارسال می دارد.
- با وصول مجوز ثبت از مراجع مذكور موضوعات زیر توسط ممیز كنترل می شود.
- اسامی شركاء و مؤسسین و میزان سرمایه هر یك از شركاء.
- تابعیت خارجی یكی و یا كلیه شركاء همراه با مدارك به وزارت اطلاعات انعكاس می یابد.
- پس از وصول استعلام از وزارت اطلاعات، نشانی شركاء با نشانی قید شده در اوراق انطباق داده می شود.
- جمع هم الشركه شركاء معادل كل سرمایه شركت در حال تاسیس باشد.
- نام خانوادگی شركاء با اسم انتخاب شده از نظر رعایت ماده 95 قانون تجارت را ممیز می نماید.
- مشخص نمودن نقدی یا غیر نقدی شركت.
- در صورت نقدی بودن سرمایه شركت رسید آن توسط مدیران ضمیمه مدارك بشود.
- در صورتیكه سرمایه شركت غیر نقدی است :
- سرمایه غیر نقدی منقول است یا غیر منقول.
- چنانچه منقول است. از انواعی است كه دارای شماره شهربانی باشد یا خیر.
- در صورتیكه دارای شماره شهربانی است وفق مقررات انتقال دردفتر اسناد رسمی صورت می پذیرد :
- استعلام از شهربانی از نظر عدم تخلف و عدم بازداشت.
- استعلام از دارائی و گمرك از نظر عدم بدهی.
- چون مسئولیت شركاء در ازای سرمایه غیر نقدی مسئولیت تضامنی است امضاء كلیه شركاء لازم است (طبق ماده 98 قانون تجارت)
- در صورت عدم بازداشت و عدم بدهی گمركی و دارائی، ملاحظه اسنادجزء سرمایه شركت و انتقال آن به دفترچه مالكیت و ارسال خلاصه معامله به شهربانی.
- چنانچه منقول دیگری باشد لیست سهم الشركه كه غیر نقدی هر یك از شركاء تقویم شده با امضاء كلیه شركاء (رعایت ماده 98 قانون تجارت) صورتجلسه مجمع.
- چنانچه سرمایه شركت غیر منقول است - مشخص نمودن نوع آن.
- كارخانه – مزروعی – مسكونی - تجارتی.
- چنانچه كارخانه است در كجا و كدام شهر قرار دارد.
- استعلام از دارائی مبنی بر وصول مالیات متعلقه به انتقال محل كارخانه در ازای مبلغ..................... ریال كه متقاضیان اظهار داشته اند.
- استعلام عدم بازداشت و عدم وثیقه از اداره ثبت مربوطه.
- استعلام از اداره تامین اجتماعی.
- در صورتی كه ملك در جریان ثبت است استعلام جریان ثبتی از اداره ثبت مربوطه و تعیین بدهی ثبتی.
- استعلام از شهرداری
- اخذ مدارك متعلقات مورد انتقال مانند آب و برق و تلفن از متقاضیان و اخذ مفاصا حساب از ادارات مذكور.
- استعلام از منابع طبیعی مبنی از عدم ملی شدن (قانون جنگلها و مراتع كشور).
- استعلام از هیئت هفت نفری محل وقوع ملك.
- پس از كنترل مدارك و موضوعات اشاره شده بلامانع بودن انتقال غیر منقول به شركت و تائید رامیه غیر نقدی شركت.
- متقاضی دو برگ خلاصه معامله انتقال املاك ثبت شده و یا ثبت نشده را پس از خریداری به كارشناس ارائه می دهد.
- كارشناس (ممیز) با رعایت قانون دفاتر اسناد رسمی و ماده 5 نظامنامه قانون ثبت شركتها خلاصه انتقال نیبت به پلاك ثبیتی تنظیم می نماید و پس از صدور دستور ثبت شركت خلاصه معامله به اداره مربوطه ارسال می گردد.
- پس از طی مراحل مذكور در فوق بررسی سرمایه شركت اختتام می یابد ( رعایت ماده100 قانون تجارت)
- اسامی مدیر یا مدیران و اشخاصیكه حق امضاء دارند و در شركتنامه و اظهار نامه با مسئولیت محدود درج شده است با اولین صورتجلسه مؤسسین و شركاء تطبیق داده می شود (ماده 104 و 105 قانون تجارت)
- كنترل نحوه تقسیم سود.
- كنترل به موقع رسیدگی به حسابهای شركت
- رعایت ماده 114 قانون تجارت - مورد انحلال شركت
- تاریخ تشكیل شركت و تعیین مدت آن.
- كنترل امضاء كلیه شركاء در ذیل اوراق شركتنامه و اظهار نامه.
- بررسی اساسنامه و كنترل آن و تطبیق اساسنامه و شركتنامه و اظهارنامه و هر برگ اساسنامه.
- وظایف مجمع عمومی عادی شركت و و ظایف مجمع عمومی فوق العاده و هئیت مدیره درج شده در اساسنامه با قانون تجارت مواد 94 الی 115 قانون تجارت تطبیق می شود وپس از انطباق كامل آن با قانون تجارت و مشخص شدن روابط شركاء (ماده 108 قانون تجارت) كارشناس یا ممیز دستور وصول الثبت به شعبه حسابداری صادر می نماید.
- متقاضی جهت پرداخت حق الثبت تاسیس شركت به شعبه حسابداری مراجعه می نماید و مسئول حسابداری ثبت شركتها اقدامات زیر را باید انجام دهد.
1.مبلغ سرمایه شركت را مشخص می نماید.
2.با رعایت ماده 10 قانون اصلاحی ثبت شركتها هزینه حق الثبت متعلقه را تعیین و جهت صدور فیش بانكی نزد متصدی مربوطه ارسال می دارد.
3.متصدی مربوطه فیش بانكی به مبلغ تعیین شده تهیه و به متقاضیان تحویل می دهد كه وجه آنرا به حساب جاری بانك ملی واریز نماید.
4.متقاضی هزینه حق الثبت تمعلقه را به حساب بانك واریز و با فیش پرداخت مراجعه می نماید.
5. فیش پرداخت را به مسئول حسابداری ارائه می دهد.
6. فیش پرداخت در دفتر حسابداری منعكس می شود.
7. گواهی پرداخت حق الثبت با ذكر شماره فیش در برگ اول اظهارنامه از طرف شعبه حسابداری صادر می شود.
8. مدارك تاسیس كلاً تحویل متقاضی می شود.
9. متقاضی با ارائه فیش پرداخت مخصوص پرونده نزد كارشناس كنترل مراجعه می نماید.
10. كارشناس با ملاحظه فیش واریز حق الثبت تاسیس شركت پیش نویس های تاسیس را تهیه می نماید و پس تائید و امضاء به مسئول اداره داده می شود.
11. مسئول اداره پس از بررس و كنترل دستور ثبت در دفتر ثبت شركتها را صادر می نماید.
اقدام بعدی ثبت شركتنامه در دفتر ثبت شركتها می باشد كه دفتر مذكور قانونی است و به امضای نماینده دادستان محل رسیده است یا متقاضی پیش نویس را نزد مسئول دفتر برده و مسئول دفتر شروع به ثبت شركتنامه و پیش نویس آگهی تاسیس شركت در دفتر ثبت شركتها می نماید و اقدامات زیر را انجام می دهد:
1 - اخذ كارت شناسایی متقاضیان.
2 - تطبیق كارت با مشخصات مندرج در شركتنامه.
3 - احراز هویت متقاضیان.
4 - اخذ امضاء از متقاضیان در ذیل ثبت در دفتر.
5 - تصدیق متقاضیان تحت عنوان ثبت با سند برابر است.
6 - در صورتیكه سرمایه شركت غیر منقول و منقول دارای شماره شهربانی باشد در اسناد مالكیت اموال مورد انتقال امضاء اخذ می گردد.
7 – تعیین شماره ثبت شركت.
8 - نوشتن شماره ثبت در اظهار نامه و شركتنامه شركت و اسناد مالكیت اموال متعلق به شركت.
9 - اسناد مالكیت به امضای رئیس اداره ثبت كه طبق ماده 5 جانشین سر دفتر اسناد رسمی است (در امور شركتها) می رسد.
10- مسئول ثبت دفتر تشكیل پرونده داده و در روی آن از لحاظ تكمیل امضاء گواهی می نماید یك نسخه اساسنامه و شركتنامه و اظهار نامه ممهور به مهر اداره ثبت كرده و تحویل مؤسسین می گردد در صورتی كه سند مالكیت هم وجود داشته باشد به مدیران تحویل می گردد.
11- نسخه دیگر اظهارنامه و اساسنامه و شركتنامه و پیش نویس اگهی را كه تشكیل پرونده گردید جهت تحریر به اطاق تایپ ارسال می دارد.
اقدام نهائی یا تحریر و صدور آگهی تاسیس شركت می باشد ، كه دارای مراحل زیر است:
- تحریر پیش نویس آگهی در سه نسخه.
- مقابله توسط متصدی.
- در نسخه دوم آگهی تاسیس توسط ممیز مبلغ حق الدرج آگهی در روزنامه كثیرالانتشار تعیین می شود (ماده 6 نظامنامه قانون تجارت) بر طبق تعرفه.
- مسئول اداره پس از درج آگهی های تاسیس پرونده را به دفتر اداره ارجاع می نماید.
- پس از درج اسم شركت در دفتر اندیكاتور آگهی صادر می شود.
- ضمن تحویل نسخه اول آگهی به مدیران شركت در خصوص درج در روزنامه رسمی راهنمائی لازم می شوند.
- نسخه دوم به ضمیمه قبض پرداخت حق الدرج آگهی طی نامه ای در دو نسخه به اداره آگهی های وزارت ارشاد اسلامی به منظور درج آن در روزنامه ارسال می گردد.
- نامه وزارت ارشاد اسلامی بلافاصله با ذكر موضوع بعد از شماره ثبت آگهی در دفتر اندیكاتور ثبت می شود و یك نسخه (پیش نویس) نامه در پرونده نگاهداری می شود.
چنانچه شركت در خارج از حوزه ثبتی دارای شعبه باشد:
- طی نامه ای محل و وقوع شعبه شركت را به همراه یك نسخه از كلیه مدارك ، اظهار نامه، اساسنامه و یك نسخه آگهی تاسیس به اداره ثبت محل جهت ثبت آن در اداره ثبت مزبور ارسال می گردد.
- پیش نویس عنوان نامه اداره ثبت محل شعبه پس از ثبت مجدد در دفتر اندیكاتور در پرونده نگاهداری می شود.
- اوراق مزبور پس از ثبت در دفتر ارسال مراسلات تحویل نامه رسان می شود تا به مراجع مربوط در قبال رسید تحویل نماید.
- مسئول دفتر پرونده شركت جدید التاسیس را به بایگانی اداره ثبت شركتها ارسال می نماید.
- در اداره ثبت شركتها و موسسات غیر تجاری تهران مسئول بایگانی پرونده جدید التاسیس را با شماره ثبت و نوع و اسم شركت در دفتر كل مخصوص كه نشان دهنده كل پرونده های موجود می باشد با قید تاریخ ثبت به ترتیب ذیل كلاسه پرونده را در پوشه مشخص می نماید.
بعنوان مثال – پرونده شركت ثبت شده بشماره 44611 بشماره یك/ شماره كارتن 4462 تعیین كلاسه می شود بعبارت دیگر اولین عدد سمت راست شماره ثبت شركت شماره فرعی می شود و بشماره ما قبل آخر ثبت یك شماره اضافه می شود و شماره كارتن در ردیف ضبط در بایگانی مشخص می شود.
مسئول بایگانی پرونده كلاسه زده شده را به قسمت تعیین نام ارسال می دارد.
- مسئول تعیین نام شركت تاسیس شده را در دفاتر تعیین نام در ردیف نام انتخاب شده منعكس می نماید و پس از سه ماه دفتر را به وزارت امور اقتصادی و دارائی جهت انعكاس در كامپیوتر ارسال می دارد.
- پرونده متشكله مجدداً به بایگانی اداره عودت داه می شود و در ردیف تعیین شده ضبط و بایگانی می شود.
- با توجه به مراحل مذكور ثبت یك شركت با تابعیت ایرانی خاتمه یافته تلقی می شود.
الف- در صورتیكه مال غیر منقول زمین مزروعی و یا خانه مسكونی و یا خانه تجاری باشد پس از پرسش از مراجع ( وزارت دارائی - شهرداری - هئیت هفت نفری - وزارت كشاورزی – سازمان عمران اراضی شهری - سازمان تامین اجتماعی - اداره ثبت محل وقوع ملك ) اقدامهای ذكر شده انجام می پذیرد.
توضیحاً : چون در ادارات ثبت شهرستانها معمولاً این اعمال توسط تعدادی محدود كارمند صورت می گید ذكر خلاصه مراحل دیگر را كه در صفحات بعدی ملاحظه خواهید نمود ضروری به نظر می رسد.
2 - شرکت تضامنی
چنانچه شركت از نوع تضامنی از نوع تابعیت تضامنی با تابعیت ایرانی باشد ضمن اجرای مراحل تاسیس برای شركت با مسئولیت محدود مواد 116 الی 140 قانون تجارت لازم الرعایه می باشد.
3 - شرکت نسبی
چنانچه تاسیس شركت از نوع نسبی با تابعیت ایرانی باشد برطبق مواد 183 الی 189 قانون تجارت و 127 تا 136 قانون تجارت و اقدامهای انجام شده در شركت با مسئولیت محدود فوق شرح داده شده صورت می پذیرد.
