مقالات بیابان

خشکي يکي از عوامل مهم محيطي است که عملکرد دانه گندم را در نواحي نيمه خشک کاهش مي دهد. به منظور بررسي اثرخشکي روي برخي صفات موروفولوژيک گندم و نيز بررسي ارتباط اين صفات با شاخص حساسيت به تنش خشکي، 8 ژنوتيپ گندم شامل رگه هاي بومي و ارقام تجارتي ايران، تحت شرايط ديم و فارياب، در مزرعه تحقيقاتي دانشکده کشاورزي دانشگاه تهران کشت شدند. شاخص حساسيت به تنش براي هر ژنوتيپ بر اساس عملکرد دانه محاسبه شد. صفات اندازه گيري شده عبارت بودند از طول سنبله، ارتفاع بوته، تعداد برگ در ساقه اصلي، طول ريشک، طول پدانکل، تعداد پنجه بارور، سطح برگ پرچم، عملکرد بيولوژيک، عملکرد دانه، تعداد روز تا سنبله دهي، شاخص برداشت و تراکم روزنه در سطوح زيرين و رويي برگ پرچم. بين ژنوتيپ هاي مورد مطالعه از نظر تمامي صفات ارزيابي شده به جز تعداد پنجه اختلافات معني داري مشاهده شد. رگه هاي بومي و ارقام تجارتي مورد ارزيابي، دامنه وسيعي از حساسيت به خشکي را نشان دادند. بين شاخص حساسيت به تنش و عملکرد پتانسيل همبستگي ديده نشد. بنابراين به نظر مي رسد اين دو، اجزاي مستقلي باشند که هر دو نيز در ايجاد سازش به تنش دخالت دارند. هبستگي شاخص حساسيت به تنش با عملکرد دانه و عملکرد بيولوژيک در شرايط ديم منفي بود. اين امر نشان مي دهد که اگر انتخاب در جهت بهبود اين صفات در محيط هاي برخوردار از تنش خشکي انجام گيرد، مي تواند به کاهش حساسيت به خشکي منجر شود. بر اثر خشکي، تعداد روز تا سنبله دهي، وزن هزار دانه، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، عملکرد بيولوژيک، طول پدانکل، ارتفاع بوته و سطح برگ پرچم کاهش، ولي تراکم روزنه در سطح رويي برگ پرچم افزايش يافت. همچنين، در بين اجزاي عملکرد، تعداد سنبله در هر بوته کمتر از همه و تعداد دانه در سنبله بيشتر از همه تحت تاثير خشکي قرار گرفتند. نتايج آزمايش بيانگر وجود ژرم پلاسم هاي مفيد و متحمل به خشکي در کلکسيون گندم هاي ايران است.

 نسخه قابل چاپ