مقالات بیابان

پده،  Populus euphratica از جمله گونه هاي درختي است كه درمناطق خشك و نيمه خشك در حاشيه رودخانه ها به صورت طبيعي رويش دارد. ايران نيز با 20000 هكتار پده زار از جمله مناطق عمده رويش پده است. در خراسان حاشيه رودخانه تجن در منتهي اليه شمال شرق كشور، توده هاي طبيعي پده ديده مي شوند كه از لحاظ زيست محيطي براي منطقه اهميت ويژه اي دارند. رودخانه تجن از جمله رودخانه هاي مرزي كشور است كه بيشترين توده هاي طبيعي پده خراسان در حاشيه آن شكل گرفته اند، جنگلهاي پده يك مانع اكولوژيكي قوي در برابر تغييرات جغرافيايي رودخانه ها بوجود مي آورند و از فرو ريختن تراسهاي رودخانه جلوگيري مي كنند. جنگلهاي پده كمربندهاي حفاظتي طبيعي براي اراضي كشاورزي مي باشند. تحقيق حاضر به منظور بررسي روند تغييرات پده تحت تاثير فاكتورهاي ادافيكي در حاشيه رودخانه مرزي تجن (سرخس) انجام شده است. منطقه با استفاده تصاوير ماهواره اي، نقشه هاي موجود و عمليات زميني مطالعه و مورد شناسايي قرار گرفت. سه ناحيه براي مطالعه انتخاب و در آنها فاكتورهاي پوشش گياهي و خاك مورد بررسي قرار گرفتند. براي اين منظور 33 پلات به ابعاد 10×10 متر بصورت سيستماتيك تصادفي عمود بر جهت رودخانه مستقر شد كه در 19 پلات اقدام به نمونه گيري خاك در سه عمق 0-30، 60-30 و 60-90 سانتي متر گرديد و فاكتورهاي بافت خاك، CaCo3, Cl, Mg, Ca, Na, PH, EC, SP  و نسبت جذب سديم (SAR) در آزمايشگاه تعيين گرديد. با استفاده از آزمون تحليل مولفه هاي اصلي و آزمون همبستگي، رابطه فاكتورهاي بيوفيزيكي پده و فاكتورهاي ادافيكي بررسي شد. نتايج بدست آمده مشخص نمود كه از لحاظ فاكتورهاي فيزيك خاك، پده با درصد رس عمق پائين تر از 60 سانتي متر رابطه مثبت و با درصد شن رابطه منفي داشته است. رابطه پده با عوامل شيميائي خاك بخصوص با عواملي چون Mg, Na, Cl, EC كه بر روي كيفيت خاك موثرند، منفي بوده ولي دامنه تحمل پده نسبت به اين عوامل بالا است. آزمونهاي اكولوژيكي نشان دادند كه شوري، قليائيت و سميت كلر فاكتورهاي مهم محدود كننده پده در منطقه مي باشند. اسيديته و درصد آهك بعنوان فاكتورهاي محدود كننده پده محسوب نمي گردند. آزمون تحليل مولفه هاي اصلي (PCA) نشان مي دهد كه عوامل فيزيكي خاك، مثل سبك بودن بافت خاك و عدم وجود لايه‌هاي رسي در عمق گسترش ريشه درختان پده، به طور طبيعي مي توانند مانع از گسترش پده در برخي نواحي گردند.

 نسخه قابل چاپ