مقالات بیابان

ناهمواري كوه سرخ در جنوب غربي شهرستان سمنان و در طول شرقي 53 درجه و 10 دقيقه تا 53 درجه و 25 دقيقه و در عرض شمالي 35 درجه و 12 دقيقه تا 35 درجه و 20 دقيقه واقع شده است. سنگ بستر اين ناهمواري را سازند قرمز بالايي تشكيل داده كه داراي رسوبات ريزدانه شده است. سنگ بستر اين ناهمواري را سازند قرمز بلايي تشكيل داده كه داراي رسوبات ريزدانه و تبخيري مي باشد. اين ناهمواري تحت تاثير فرسايش آبي شكلهاي گوناگوني از فرسايش را بخود گرفته است، كه يكي از جالبترين و نادرترين اي فرسايشها، فرسايش تونلي مي باشد. اين فرسايش در اين ناهمواري اشكالي را شبيه به لانه روباه بوجود آورده است كه به نام اشكال فرسايش تونلي معروف هستند. اشكال فرسايش تونلي مطالعه شده در منطقه ساختاري ساده داشته و شامل تعدادي حفره يا گودالهاي قيفي شكل با ابعاد گوناگون و يك شبكه زهكشي زيرزميني بوده كه اين شبكه توسط خروجي هايي به شبكه زهكشي سطحي متصل است. عليرغم ساختمان فيزيكي ساده اين اشكال، مكانيسم تشكيل آنها بسيار پيچيده مي باشد. اين فرسايش  در اين ناهمواري را شبيه به لانه روباه بوجود آورده است که به نام اشکال فرسايش تونلي معروف هستند. اشکال فرسايش تونلي مطالعه شده در منطقه ساختاري ساده داشته و شامل تعدادي حفره يا گودالهاي قيفي شکل با ابعاد گوناگون و يک شبکه زهکشي زير زميني بوده که اين شبکه توسط خروجي هايي به شبکه زهکشي سطحي متصل است. عليرغم ساختمان فيزيکي ساده اين اشکال، مکانيسم تشکيل آنها بسيار پيچيده مي باشد. عواملي که در تشکيل آنها دخالت دارند را مي توان به چند دسته زير تقسيم کرد:
عوامل سنگ بستر: ليتولوژي، ترکيب دانه بندي، ميزان سخت شدگي (دياژنز)، ميزان و ترکيب املاح، نوع رس، خصوصيات مکانيکي سنگ بستر و ...، عوامل خاک: بافت و ساختمان، ميزان شستشوي املاح ، اسيديته PH، هدايت الکتريکي Ec، نسبت سديم قابل جذب SAR، درصد سديم قابل تبادل ESP و نسبت املاح به يکديگر، عوامل فيزيوگرافي: شيب دامنه، طول دامنه، ارتفاع از سطح اساس محلي، جهت جغرافيايي، شيب هيدروليکي و ...، عوامل اقليمي: بارندگي، دما، خصوصيات بارش در مناطق بياباني، احتمالا تغييرات اقليمي در گذشته، عوامل زيستي: فعاليتهاي انساني در جهت از بين بردن گياهي.
فاکتورهاي ذکر شده در بالا همه به يک اندازه و وزن در ايجاد اين اشکال نقش ندارند.در طرح هاي مذکور دو فاکتور بافت خاک (سازند) و خصوصيات شيمايي خاکها ECe-PH-SAR-ESP-) و ...) که به نظر مي رسد تاثير بيشتري نسبت به فاکتورهاي ديگر دارند مورد مطالعه قرار گرفت. علاوه بر اينها مشاهدات صحرايي نيز مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج حاصل از اين بررسي ها نشان داد توسعه و گسترش اين اشکال به ميزان قابل توجهي به بافت سازند بستگي داشته به طوري که در بخشهايي از سازند که درصد سيلت بيشتري نسبت به رس و ماسه وجود دارد اين توسعه بيشتر است. همچنين نقش املاح و خصوصيات شيميايي سازند در مرحله دوم اهميت قرار مي گيرد و نقش کمکي در توسعه و گسترش آنها دارد به طوري که در مناطقي که کاتيونهاي دوظرفيتي نسبت به کاتيونهاي يک ظرفيتي بيشتر مي شود شرايط کلوييدي شدن فراهم شده و امکان شستشوي ذرات بيشتر مي گردد. همچنين بررسي ها نشان داد که بين فاکتورهاي  ECeو SAR ارتباط وجود داشته و نمونه هاي برداشت شده در منطقه داراي SAR زياد و ECe هاي متفاوت مي باشد و اين نشان دهنده تاثير سديم قابل جذب بودن در نظر گرفتن مقدار هدايت الکتريکي سازند در توسعه اين اشکال مي باشد.

 نسخه قابل چاپ