مقالات اقتصاد کشاورزی و توسعه

مقاله حاضر با هدف تعيين نوع ساختار توليد و تجارت جهاني و ساختار صادرات خرماي ايران و نيز شناسايي بازارهاي هدف خرماي صادراتي ايران تهيه شده است. در اين مقاله پس از ارايه مباني نظري و روش شناسي تحقيق (در دو محور ساختار بازار و بازارهاي هدف)، به ساختار توليد جهاني خرما، ساختار تجارت (واردات و صادرات) جهاني اين محصول، ساختار صادرات خرماي ايران، بازارهاي هدف خرماي صادراتي ايران و سرانجام نتيجه گيري و توصيه هاي سياستي پرداخته مي شود.
نتايج اين تحقيق نشان مي دهد ساختار توليد جهاني خرما با نوسان هايي در طول دوره 1989-2001، انحصار چند جانبه داشته و سهم ايران از توليد جهاني رو به افزايش و در مقابل، سهم عربستان سعودي و عراق رو به كاهش گذاشته است. ساختار تجارت جهاني نمايان مي سازد كه ساختار صادرات جهاني خرما از انحصار چند جانبه بسته به انحصار چند جانبه باز تغيير يافته و از قدرت انحصاري صادركنندگان جهاني خرما كاسته شده است و در مقابل، ساختار واردات جهاني خرما از انحصار چند جانبه پيروي كرده و بر قدرت انحصاري واردكنندگان جهاني خرما نيز افزوده شده است. مقايسه ساختار صادرات و واردات جهاني خرما نشان مي دهد كه انحصار از آن واردكنندگان خرماست نه صادركنندگان آن.
ساختار صادرات خرماي ايران مبين آن است كه واردكنندگان خرما از ايران ثبات نسبي نداشته اند و طي سال هاي 1358-68 پيوسته از قدرت چانه زني ايران در ميان واردكنندگان خرما كاسته شده، ولي طي سال هاي 1368-79، به ويژه در برنامه اول توسعه، با ورود تعداد زيادي كشور به جمع واردكنندگان، از قدرت انحصاري آن كشورها كاسته شده است و عمده واردكنندگان خرما از ايران، كشورهايي بوده اند كه به صادرات مجدد اين محصول اقدام كرده اند. سرانجام 29 كشور داراي ويژگي هاي مشابه با بازار هدف خرماي صادراتي ايران به عنوان بازارهاي هدف خرماي صادراتي ايران معرفي شده اند. تحقيق حاضر با جمع بندي، توصيه هاي سياستي، پيشنهادها و ملاحظات پاياني خاتمه مي يابد.

 نسخه قابل چاپ