مقالات آب و خاك (علوم و صنايع كشاورزي)

بيابان زايي كاهش توان اكولوژيكي و بيولوژيكي زمين بوده كه به صورت طبيعي و مصنوعي رخ مي دهد. شناخت و ارزيابي عوامل موثر در توسعه روند بيابان زايي، مي تواند در مديريت بهتر سرزمين مفيد واقع گردد. هدف از انجام اين تحقيق، ارزيابي حساسيت پارامترهاي ورودي در وضعيت بيابان زايي با استفاده از مدل مفهومي شبكه عصبي مصنوعي است. منطقه مورد مطالعه با مساحتي معادل 118658 هكتار در جنوب شهرستان نيشابور واقع شده است. اين منطقه در طي سال هاي گذشته به دليل خشك سالي متوالي، تخريب پوشش گياهي، تبديل اراضي مرتعي به كشاورزي ديم، فرسايش آبي و بادي و همچنين مديريت نامناسب زمين با مشكل بيابان زايي رو به رو بوده است. پس از بررسي هاي ميداني، تهيه عكس هاي هوايي و تصاوير ماهواره اي، اقدام به جمع آوري لايه هاي مورد نياز و تجزيه و تحليل آنها در سيستم اطلاعات جغرافيايي گرديد. جهت ارزيابي روند بيابان زايي، از روش فائو - يونپ (1984 ميلادي) استفاده شد. در اين روش وضعيت پوشش گياهي، وضعيت مراتع، فرسايش بادي و آبي و شوري به عنوان عوامل موثر در وضعيت بيابان زايي، تعريف و امتيازبندي شدند. پس از ورود اطلاعات به محيط GIS بر اساس روش فائو - يونپ معيارهاي تاثيرگذار بررسي و نقشه وضعيت بيابان زايي به دست آمد. نتايج نشان داد كه وضعيت بيابان زايي در شمال منطقه مطالعاتي شديد بوده كه مهمترين دلايل آن، كاهش درصد تاج پوشش، زوال پوشش گياهي و فرسايش آبي شديد مي باشد. اين در حالي است كه 62 درصد منطقه داراي وضعيت بيابان زايي متوسط و 30 درصد داراي وضعيت ناچيز است. جهت مقايسه نتايج حاصل از ارزيابي وضعيت بيابان زايي و همين طور وزن دهي اثر پارامترهاي ورودي، از مدل رياضي شبكه هاي عصبي مصنوعي استفاده شد. نتايج نشان داد كه اثر وضعيت پوشش گياهي، فرسايش بادي و فرسايش آبي در روند بيابان زايي، غير قابل اغماض بوده كه بايد مورد توجه جدي قرار گيرد. اما در مورد اثر شوري، اين عامل از تاثيرگذاري كمتري نسبت به عوامل ديگر برخوردار مي باشد كه با روش فائو - يونپ تطابق دارد. نتايج بررسي معيارهاي خطا، خصوصا ميانگين مربعات خطا با مقدار 0.25 اين عملکرد را به خوبي تاييد مي کند.

 نسخه قابل چاپ