مقالات آب و خاك (علوم و صنايع كشاورزي)

با توجه به اهميت تعيين دقيق و به موقع تبخير و تعرق در محاسبات بيلان آبي، شبيه سازي توليدات گياهي و برنامه ريزي هاي آبياري از يك سو و نبود داده هاي مناسب هواشناسي از سوي ديگر، ارايه يك مدل ساده، كم هزينه و دقيق را در ارايه اين پارامتر ضروري مي نمايد. لذا اين تحقيق با هدف استفاده از توانمندي هاي سيستم استنتاج فازي (FIS) نسبت به برآورد تبخير و تعرق مرجع ساعتي با استفاده از حداقل داده هاي هواشناسي صورت گرفت. بر اين اساس پس از بررسي مدل هاي مختلف موجود و بررسي تركيب هاي مختلف داده هاي ساعتي هواشناسي، مدل نهايي براي برآورد تبخير و تعرق مرجع ساعتي تنها با استفاده از داده هاي تابش خالص خورشيدي ارايه شد. مدل فازي ارايه شده با يك پارامتر ورودي كه در 48 سطح تعريف شده با بكار بردن 230 قانون در سيستم استنتاج ممداني با استفاده از روش نافازي سازي مركز ثقل، تبخير و تعرق مرجع ساعتي را به صورت عدد حقيقي بدست مي دهد. با توجه به نبود داده در ايران براي آموزش مدل از ميان 114 ايستگاه مورد بررسي در كاليفرنياي آمريكا، داده هاي ايستگاه شماره 201 بنام يوسي - اندراد كه داراي بيشترين دامنه تغييرات داده هاي تابش خالص بود، انتخاب شد. همچنين براي تست مدل از 13 ايستگاه با شرايط اقليمي متفاوت كه بطور تصادفي انتخاب شدند، استفاده گرديد. مقادير تبخير و تعرق ساعتي حاصل از مدل فازي با مدلهاي تركيبي پنمن - مانتيس - فائو 56 و سيميس - پنمن مورد مقايسه قرار گرفت. كارايي مدلهاي مورد مقايسه با استفاده از آماره هاي ريشه ميانگين مربع خطا، خطاي انحراف ميانگين، ضريب تعيين و معيار جاكوويدز (t) و معيار صباغ و همكاران (R²/t) مورد ارزيابي قرار گرفت. مقايسه نتايج مدل فازي ارايه شده تنها با يك پارامتر ورودي با مدل سيميس در مقايسه با مدل پنمن - فائو 56 با ميانگين مربع خطا RMSE=0.07،MBE=-0.004 ، R²=0.95، t=4.61 و R²/t=0.21 در مرحله آموزش، دقت بالاتر مدل فازي را نشان داد. در مرحله تست نيز مدل فازي همبستگي بالايي با مدلCIMIS  داشت .(R² = 0.94, RMSE=0.0693, MBE=-0.0384 and R²/t=0.018) با توجه به نتايج حاصل از اين تحقيق، مي توان مدل فازي را به عنوان يكي از روش هاي برآورد تبخير و تعرق مرجع ساعتي معرفي نمود.

 نسخه قابل چاپ