مقالات آب و خاك (علوم و صنايع كشاورزي)

هدررفت خاک به ‌طور گسترده با استفاده از رابطه جهاني فرسايش خاک تصحيح شده (RUSLE) در سراسر جهان پيش ‌بيني مي ‌شود. فرسايش‌ پذيري خاک (K) به‌ عنوان يکي از عوامل موثر در هدررفت خاک مي ‌باشد که برآورد آن براي پيش ‌بيني فرسايش آبي ضروري است. در اين پژوهش هدررفت خاک در کرت ‌هاي استاندارد تحت 41 رخداد طبيعي باران در 36 زمين تحت آيش با شيب 9 درصد در شهرستان هشترود، كه ناحيه‌ اي نيمه‌ خشک در شمال ‌غرب ايران مي ‌باشد از سال 1386-1384 اندازه‌ گيري گرديد. مقدار K بر اساس هدررفت خاک در واحد عامل فرسايندگي باران - روان‌ آب (R) اندازه‌ گيري و بر مبناي ميانگين هندسي قطر ذرات خاک برآورد شد. مقدار K برآوردي (برابر 0.038703 تن ساعت در مگاژول ميلي ‌متر) به ‌طور ميانگين 50.98 برابر بزرگتر از مقدار اندازه‌ گيري شده (0.000483 تن ساعت بر مگاژول ميلي ‌متر) در 36 زمين بود. تجزيه رگرسيوني نشان داد که مقدار K اندازه‌ گيري شده، به ‌طور معني ‌داري با پايداري خاک ‌دانه و نفوذپذيري خاک (R²=0.90 و P<0.001) ارتباط دارد. بررسي رابطه بين K اندازه‌ گيري شده و ويژگي ‌هاي مستقل خاک با قابليت اندازه‌ گيري آسان (ذرات معدني، سنگ ‌ريزه، ماده آلي، آهک و پتاسيم) نشان داد که بين مقدار K و انحراف معيار هندسي قطر ذرات، ماده آلي و آهک رابطه ‌اي معني ‌دار (R²=0.82 و P<0.001) وجود دارد. اين پژوهش آشکار کرد که پايداري خاک ‌دانه و نفوذپذيري دو ويژگي مهم وابسته خاک از نظر فرسايش ‌پذيري هستند که تحت ‌تاثير ذرات معدني، ماده آلي و آهک قرار مي ‌گيرند. ويژگي ‌هايي از خاک که موجب افزايش پايداري خاک ‌دانه يا نفوذپذيري شده موجب کاهش فرسايش ‌پذيري مي ‌گردند. همچنين آهک از جمله ويژگي ‌هايي است که در کاهش فرسايش ‌پذيري در خاک‌ هاي نواحي نيمه ‌خشک نقشي مهم دارد.

 نسخه قابل چاپ