مقالات آب و خاك (علوم و صنايع كشاورزي)

چرخه ‌هاي يخ و ذوب که به ‌دليل کاهش و افزايش پيوسته دما در طول يک دوره زماني کوتاه‌ مدت ايجاد مي‌ شوند، يکي از عوامل مهم ايجاد خسارت در گياهان زراعي و باغي در مناطق مستعد آن مي ‌باشند. در اين پژوهش براي محاسبه فراواني نسبي چرخه ‌هاي يخ و ذوب در استان خراسان ‌رضوي، داده‌ هاي دماي کمينه و بيشينه روزانه 9 ايستگاه هواشناسي سينوپتيک در طي 20 سال آماري (1387-1368) مورد استفاده قرار گرفت. همچنين 6 گستره دمايي مشخص شامل: دماهاي کمينه کوچک‌ تر و مساوي 2- و دماهاي بيشينه بزرگ ‌تر و مساوي 2 (A)، دماهاي کمينه کوچک ‌تر و مساوي 3- و دماهاي بيشينه بزرگ ‌تر و مساوي 3 (B)، دماهاي کمينه کوچک‌ تر و مساوي 5- و دماهاي بيشينه بزرگ ‌تر و مساوي 5 (C)، دماهاي کمينه برابر 2- و بيشينه بزرگ ‌تر از 2 (D)، دماهاي کمينه برابر 3- و بيشينه بزرگ ‌تر از 3 (E) و دماهاي کمينه برابر 5- و بيشينه بزرگ‌ تر از 5 (F) که امکان رخداد اين پديده در آنها بيشتر است، در نظر گرفته شد. پس از پردازش داده ‌ها توسط يک برنامه کامپيوتري در محيط FORTRAN، ميانگين ماهانه، فصلي و سالانه و سپس فراواني نسبي ماهانه و فصلي تعداد روزهاي وقوع اين پديده در هر يک از ايستگاه‌ هاي موجود محاسبه گرديد. بررسي نمودارهاي فصلي نشان داد که گرچه فراواني نسبي چرخه‌ هاي يخ و ذوب در زمستان بيشتر از ساير فصول است اما غلات سرمادوست و درختان ميوه در اين فصل به ‌دليل پديده خوسرمايي نسبت به پاييز و بهار، کمتر متحمل خسارت مي ‌شوند. در بررسي ماهانه نتايج نيز، مشاهده شد که در مهرماه، احتمال خسارت به گياهان زراعي مانند پنبه و يا چغندرقند در مناطقي مانند سبزوار، گناباد و کاشمر کمتر از مناطقي مانند مشهد، سرخس و نيشابور مي ‌باشد. در ماه ‌هاي فروردين و ارديبهشت نيز، درختان ميوه در شهرستان‌ هايي مانند نيشابور، تربت ‌حيدريه و گلمکان، احتمالا دچار خسارت خواهند شد. همچنين در اين 2 ماه، کشت زودهنگام پنبه در مناطقي مانند سبزوار، کاشمر و نيشابور، پرمخاطره است.

 نسخه قابل چاپ