مقالات آب و خاك (علوم و صنايع كشاورزي)

به ‌منظور جلوگيري از تخريب اراضي و آلودگي خاک و آب، شناخت فرآيند‌هاي مربوطه و كمي نمودن روابط بين آنها امري اجتناب ‌ناپذير مي ‌باشد. فرآيند نفوذ آب به خاک يکي از مهمترين اجزاي چرخه هيدرولوژي است. از سوي ديگر، اندازه‌ گيري آن دشوار، زمان ‌بر و پرهزينه مي ‌باشد. در اين پژوهش، امکان برآورد نفوذ تجمعي آب به خاک، در زمان ‏هاي مشخصي از آغاز فرآيند نفوذ با استفاده از ويژگي‌ هاي زوديافت خاک و به کمک توابع انتقالي خاک مورد بررسي قرار گرفت. براي اين منظور، داده‌ هاي به ‌دست آمده از آزمايش‌ هاي نفوذپذيري به روش استوانه ‌هاي مضاعف در 210 نقطه از مناطق مختلف کشور جمع ‌آوري شد. خاک ‌ها در محدوده بافتي لوم تا رسي قرار داشت. همچنين، با حفر پروفيل در نزديکي نقاط اندازه ‌گيري نفوذ آب به خاک، لايه ‌هاي پدوژنيک خاک مشخص و از دو افق بالايي نمونه‌ برداري و ويژگي ‌هاي رطوبت اوليه، جرم ويژه ظاهري خاک، فراواني نسبي ذرات، ميزان ماده آلي، درصد سنگ ‌ريزه، ميزان آهک، ظرفيت زراعي و رطوبت پژمردگي دايم اندازه‌ گيري شد. سپس با استفاده از اين ويژگي ‌ها و رگرسيون چندگانه گام به گام، توابعي پارامتريک براي برآورد نفوذ تجمعي در زمان ‌هاي 5، 10، 15، 20، 30، 45، 60، 90، 120، 150، 180، 210، 240 و 270 دقيقه از ابتداي آزمايش نفوذپذيري و زمان نفوذ پايه پي‌ ريزي گرديد. نتايج اعتباريابي توابع پي‌ ريزي شده بيانگر آن بود که تمامي توابع پي ‌ريزي شده، نفوذ تجمعي را کم ‌برآورد نموده‌ اند. همچنين، با افزايش زمان از ابتداي آزمايش نفوذپذيري، مقدار آماره ريشه ميانگين مربعات خطا افزايش يافت. مقادير آماره کارآيي مدل در تمامي توابع استخراج شده مقداري مثبت و به ‌طور کلي، با گذشت زمان از ابتداي آزمايش نفوذپذيري، داراي روندي افزايشي بود. اين امر بيانگر آن بود که با افزايش زمان از ابتداي آزمايش نفوذپذيري، کارآيي مدل ‌هاي رگرسيوني پي ‌ريزي شده، بهبود يافته است. همچنين، توابع انتقالي پي‌ ريزي شده منحني نفوذ تجمعي را با ميانگين خطايي برابر با 6.90 سانتي ‌متر برآورد نمودند. نتايج نشان داد که در سطح احتمال 1 درصد، مي ‌توان منحني نفوذ تجمعي برآورد شده را به ‌عنوان يکي از تکرارهاي يک آزمايش نفوذپذيري معتبر پذيرفت.

 نسخه قابل چاپ