مقالات آب و خاك (علوم و صنايع كشاورزي)

اين پژوهش با هدف ارزيابي حساسيت مدل‌ هاي برآورد تبخير و تعرق پنمن - مانتيث - فائو 56 (PMF-56) و هارگريوز(HG)  نسبت به متوسط بيشينه و کمينه دماي هوا در نواحي مرطوب شمال کشور تحت شرايط تغيير اقليم انجام شد. به اين منظور، با به ‌کارگيري داده‌ هاي هواشناسي 50 ساله 6 ايستگاه سينوپتيک بندرانزلي، رشت، رامسر، نوشهر، بابلسر و گرگان، مقادير ET₀ ماهانه با دو مدل بالا برآورد گرديد. سپس مقادير متوسط بيشينه و کمينه دماي هوا تحت سناريوهاي مختلف به‌ ميزان 10-2 درصد تغيير داده شد و تغييرات ET₀ در ازاي اين سناريوها محاسبه گرديد. نتايج نشان داد که بيشترين افزايش ET₀ مربوط به مدل PMF-56 به ‌ميزان 23 درصد، به‌ ازاي افزايش 10 درصد بيشينه دماي هوا، در ماه ‌هاي رشد گياه بوده است. بر عکس، 10 درصد افزايش نسبي در دماي کمينه هوا منجر به 7 درصد کاهش در مقادير ET₀ در ماه‌ هاي تابستان در ايستگاه‌ هاي مورد مطالعه گرديد. به ‌طور کلي حساسيت دو مدل ذكر شده نسبت به بيشينه دماي هوا بيشتر از کمينه دماي هوا بود. نتايج نشان داد در مقادير كم نوسانات دمايي (كمتر از 8 درصد)، رفتار هر دو مدل تقريبا خطي بوده، ولي در نوسانات شديدتر دمايي (بالاي 10 درصد) تغييرات ET₀ غيرخطي مي‌ شود. مقايسه نتايج دو مدل نشان داد كه به ‌دليل لحاظ شدن اثر پس‌ خورد مولفه تابش خالص طول موج بلند و كمبود فشار بخار آب در مدل آيروديناميكي پنمن، اين مدل حساسيت منطقي ‌تري را به نوسانات اقليمي دماي بيشينه و دماي كمينه هوا از خود نشان مي ‌دهد. در ضمن، حساسيت مدل‌ هاي به ‌کار رفته نسبت به كمينه و بيشينه دماي هوا متفاوت بوده و تا حدودي به موقعيت جغرافيايي و فصل سال بستگي دارد. در بررسي اثر پديده ‌هاي فرا اقليمي مانند پديده انسو، نوسانات اطلس شمالي و نوسانات مديترانه ‌اي بر دامنه تبخير و تعرق گياهي، استفاده از مدل ‌هاي ساده مانند مدل هارگريوز توصيه نمي ‌شود.

 نسخه قابل چاپ