مقالات آب و خاك (علوم و صنايع كشاورزي)

برآورد صحيح ميزان رسوبات حمل شده توسط جريان رودخانه در طراحي تمامي پروژه هاي آبي ضروري مي باشد. با اين وجود هنوز تلاش هاي کافي و مناسب در اين خصوص صورت نگرفته است. يکي از روش هاي مرسوم در برآورد دبي رسوب، روش هاي هيدرولوژيکي مي باشد. روش هاي هيدرولوژيکي به چند دسته شامل روش اداره عمران اراضي ايالات متحده (USBR)، حد وسط دسته ها، سازمان خواروبار و کشاورزي جهاني (FAO)، برآوردکننده نااريب با حداقل واريانس (MVUE)، تخمين گر شبه بيشينه درست نمايي (QMLE) و اصلاح گر (Smearing) تقسيم مي شوند که دقت آن ها نيز در مناطق مختلف متفاوت مي باشد. در اين پژوهش با استفاده از اين روش ها اقدام به برآورد رسوب در محل ايستگاه هيدرومتري ارازکوسه در حوضه آبخيز گرگان رود شده است. به اين منظور از آمار متناظر دبي جريان و دبي رسوب طي سال هاي آبي 53-1352 تا 87-1386 استفاده شده است. پس از تعيين معادلات سنجه رسوب بر اساس تمامي داده هاي متناطر اندازه گيري شده، با مقايسه شاخص هاي آماري شامل ضريب تبيين، ريشه ميانگين مربعات خطا، نسبت اختلاف و انحراف استاندارد عمومي، مناسب ترين روش برآورد بار معلق انتخاب و بر اساس آن مقادير دبي رسوب روزانه در طي دوره آماري ذکر شده تعيين گرديد. در بخشي ديگر از پژوهش، معادلات سنجه رسوب با استفاده از 80 درصد داده هاي متناطر اندازه گيري شده، تعيين شدند و از 20 درصد ديگر داده ها به منظور صحت سنجي و تعيين خطاي معادلات استفاده شد. در نهايت مقادير برآورد شده رسوب از مدل هاي مختلف، با مقادير اندازه گيري شده در طي يک دوره مستمر 45 روزه، به وسيله شاخص آماري ميانگين درصد خطاي نسبي مقايسه گرديد. نتايج اين مطالعه نشان داد که در ايستگاه ارازکوسه روش حد وسط دسته با ضريب همبستگي برابر با 0.79، ريشه ميانگين مربعات خطاي 52148، نسبت اختلاف 0.68 و انحراف استاندارد عمومي 0.89 مناسب ترين روش در برآورد بار معلق بوده و بر اين اساس متوسط دبي رسوب روزانه در آن 11324 تن در روز برآورد شد.

 نسخه قابل چاپ