بانک مقالات علوم محیطی

اين مقاله به بهانه سال جهاني كوه و با توجه به اهميت كوهستان در كشورمان ايران تهيه شد. كوهستانها تا گذشته نه چندان دوري به عنوان عارض جغرافيايي مزاحم (سد كننده راه، محل اختفا اشرار و محلي خطرناك) و فاقد امكانات زيست، توليد و توسعه شناخته مي شدند. پس از درك اهميت كوهستان (خدمات، كالا و ارزشهاي اكولوژيك و زيست محيطي كه براي اهالي دشتها مهيا مي نمايد) و نيز تخريب شديد محيط زيست كوهستان كه به شيوه هاي غلط بهره برداري گرديد، موضوع برنامه ريزي و حمايت از محيط زيست كوهستاني مورد توجه قرار گرفت. پيامدهاي سو مربوطه ناشي از عدم شناخت اكولوژي كوه و عدم مشاركت اهالي كوهستانها در تدوين برنامه و طرح توسعه بوده است. لذا اكنون درك مي شود كه به جز اهميت شناخت بهتر شرايط زيست محيطي كوهستانها مساله اهميت دادن و تاكيد بر بازسازي اكولوژيك كوهستان به وضوح مشخص شده است. حفاظت تلفيقي (آبخيز داري و گردشگري گسترده و توسعه اقتصادي متناسب با شيوه زيست اهالي كوهستان) به صورتيكه (براي پيشگيري از مهاجرت) هم درآمد و رفاه نسبي اهالي كوهستاني را تضمين كند و هم نقش خدمات رساني و مكمل كوهستانها - ‌دشتها را تضمين و تشويق نمايد روز به روز اهميت بيشتري مي يابد. چنين طرح هايي را توسعه پايدار كوهستاني ناميده اند كه حمايت و اجراي آن در سطح جهان همراه با ظرفيت سازي و افزايش آگاهي در مورد اكوسيستم هاي كوهستاني و جلب مشاركت اهالي در مراحل توسعه (از پشتيباني تا توسعه پايدار) به عهده سازمان خواربار جهاني سپرده شده است.
آنچه در پايان اين چكيده شايان ذكر است تاكيد بر اهميت آمايش صحيح سرزمين كوهستانها به ويژه براي كشورمان است. در حقيقت حضور ارتفاعات برف گير بلند در جوار دشتهاي خشك نظامهاي همبسته بالا دست ـ پايين دستي را ايجاد نموده كه به صورت منطقي (همانطوري كه در گذشته سنت ما مرسوم بوده) بايد مبناي برنامه ريزيهاي منطقه اي (مكانيابي ها براي محل استقرار شهر و روستا، منابع آب توسعه كشاورزي و باغات و غيره …) محسوب گردد. از علل اصلي حصول به اين آگاهي حضور منابع آب در ارتفاعات، اراضي حاصلخيز در ميان بند و دشتهاي دامنه اي است (كه خود بارش كافي ندارد) كه در آبخيزهاي بسته اي كه به كويرهاي شور در انتهاي اين آبخيزهاي كوچك (جمعا در طي ده كيلومتر) منتهي مي گردند بوده است. اين پهنه هاي متنوع اكولوژيك ولي وابسته به هم مجموعا سيستم هاي همبسته اي را ايجاد مي كنند كه در محدوده اكولوژيك آن همه چيز به همه چيز مربوط است اگر چه ارتفاعات مركز ثقل مديريتي آنست.

 نسخه قابل چاپ