بانک مقالات علوم محیطی

تالاب انزلي واقع در راستاي ساحل جنوبي درياي خزر روزگاري داراي 60 كيلومتر طول (در امتداد شرقي ـ غربي) و با وسعتي در حدود 250 كيلومتر مربع بود. اين بستر آبي يكي از بزرگترين منابع آب شيرين با پيراموني از روستاهاي متعدد و آباد است. قبل از 70 سال گذشته اين تالاب راه آبي ورود به درياي خزر براي مسافرت به آن سوي كرانه دريا و به اروپا بود. تا نيمه قرن ميلادي گذشته اين تالاب تامين كننده نيازهاي غذايي (پروتئين و برنج) مردم پيرامون خود و داراي اهميت اقتصادي و محيطي براي رفع مايحتاج زندگي روزمره مردم گيلان به شمار مي‌ رفت. ارتباط طولاني (چندين قرن) مردم پيرامون آن با تالاب و آن سوي درياي خزر، سبب نوعي عادات و شيوه زندگي وابسته به اين بستر آبي حياتي گرديد و تالاب در واقع نوعي هويت براي مردم آن سامان شد. داستانهايي كه مردم در مورد گذشته اين تالاب شنيده بودند و يا همراه با خاطرات خود بازگو مي كردند، همه مايه نوعي فرهنگ خاص بي پيرايه و سالم و برگرفته از ذات طبيعت براي آنها شد.
در طول 30 سال اخير نظام چرخه تعادلي اين تالاب (بر اثر دستكاريهاي انساني) دچار تحولات سهمگين، هولناك، پيري زودرس و اغماي مرگ آور ـ كه مي بايد هنوز نسلهاي آينده نيز از آن بهره مي گرفتند ـ شد. اقداماتي كه در سالهاي اخير به عنوان احيا تالاب در آن صورت گرفت ـ چه آگاه و چه ناآگاه ـ آلودگيها را در آن غير قابل كنترل، عميق تر و آينده آن را تاريكتر ساخت. مسايل جاده سازي و اقدامات اخير چه در حوضه و چه پيرامون آن سبب شد تا اين تالاب ديگر بستر حياتي آبي و ذخيره گاه زيستي شناخته شده جهان نباشد و اعتبار خود را در فهرست بين المللي تالابهاي جهان از دست بدهد. اين نوشته حاصل تحقيق و بازديدهاي مكرر و مطالعه تالاب انزلي از سال 1339 تا سال 1380 است.
بخش اول اين مقاله شامل تاريخ مطالعات تالاب انزلي و پيامدها و تحولات ناشي از اثرات انساني است. بخش دوم اين نوشته به چگونگي پراكنش گياهان آبزي تالاب و تنوع زيستي گونه هاي گياهي آن اشاره دارد.

 نسخه قابل چاپ