بانک مقالات علوم محیطی

زون‌بندي در مديريت پارك ها و مناطق حفاظت شده راهکاري است كه از طريق آن تعارضات مناطق حفاظت شده كاهش يافته و فرصت لازم براي اتخاذ تدابير مورد نياز فراهم مي‌شود (مجنونيان، 1381). طي اين فرايند، محدوده مناطق حفاظت شده متناسب با توان اكولوژيكي و اقتصادي ـ اجتماعي شان براي كاربري‌هاي مجاز پهنه بندي شده و واحدهاي برنامه‌ريزي يعني زون ها شكل مي گيرند. زون ها بستر برنامه ريزي راهبردي و مناسبات مديريت و پايش منطقه را فراهم مي آورند.

پارك ملي "خبر" و "پناهگاه حيات‌وحش روچون " كه با مساحتي بالغ بر 176877 هكتار در چهل كيلومتري جنوب‌غربي شهرستان بافت (استان كرمان) و 37 كيلومتري حاجي‌آباد (استان هرمزگان) واقع شده­اند مناطقي دشتي ـ كوهستاني هستند كه در اقليم خشك، پهنه رويشي ايران توراني، بيوم سيستم هاي مختلط كوهستاني و پروانس زيست‌جغرافيايي زاگرس قرار دارند و بقاياي اجتماعات گياهي و جانوري ارزنده‌اي را در خود حفظ مي‌كنند. تعيين جايگاه واقعي پارك ملي خبر در ميان مناطق چهارگانه با حفاظت سازمان و همچنين زون‌بندي آن براي جلوگيري از تعارضات و مديريت پارك مي‌تواند اساسي ترين گام در دستيابي به اهداف اوليه آن تلقي شود. براي نيل به اين اهداف،ابتدا منابع اكولوژيكي و اقتصادي ـ اجتماعي محدوده "خبر و روچون" شناسايي شدند (با مقياس 1:25000). پس از تجزيه تحليل و جمع بندي براساس روش تجزيه تحليل سيستمي و به كمك سامانه اطلاعات جغرافيايي،12657 واحد محيط زيستي در منطقه حاصل شد. از تلفيق و ادغام واحدهاي همگن داراي كاربري‌ يكسان،نقشه پايه زون‌بندي شكل گرفت. تبيين اهداف بلند مدت، گام بعدي اين تحقيق به شمارمي‌آيدكه در نهايت با تصريح برنامه هاي مديريتي اداره و حفاظت، پژوهش و آموزش، تفرج و اداره توسعه و نگهداري ضوابط مقدماتي تدوين سيستم مديريت مستمر محيط زيست براي اين عرصه با ارزش فراهم گرديد. براساس يافته هاي تحقيق، محدوده مورد مطالعه داراي توان و قابليت احراز عنوان پارك ملي است. اختصاص 35% از مساحت منطقه به رويشگاه هاي گياهي داراي ارزش حفاظتي و 48% از مساحت منطقه به زيستگاه هاي جانوري با كيفيت،نشان از اين موضوع دارد. يافته هاي زون بندي پارك نشان مي دهد كه 4/37% از كل محدوده به زون يك و 38 درصد به زون دو تعلق دارد. اختصاص 75 درصد از منطقه به كاربري حفاظت،توانايي آن را براي قرار گرفتن اين منطقه در بالاترين رده حفاظتي كشور نشان مي دهد. همچنين وجود زون هاي تفرجي و توان علمي و آموزشي منطقه،انطباق چهار كاركرد موجود در هر پارك ملي را با محدوده مورد مطالعه نشان مي دهد و بر اين موضوع تآكيد مي کند. حاصل زون بندي منطقه،شكل گيري شش زون بود كه زون يك 4/37 %، زون دو 1/38%، زون سه 7/4 %، زون چهار 7/2 %،زون پنج06/0%، و زون شش 7/16% از مساحت پارك را به خود اختصاص داده اند.