مقالات مطالعات و پژوهش هاي شهري منطقه اي

ديدگاه هاي استفاده كنندگان درباره فضاي فراغتي، در زمره مهم ترين معيارهاي نياز سنجي و مكان يابي اين فضاها است. برنامه ريزي براي اين نياز شهروندان در شهر تهران تنها با بررسي امكانات و محدوديت ها ميسر نيست و نظر شهروندان – كه برنامه ريزي براي آنها صورت مي گيرد – نقشي اساسي در آن ايفا مي كند. شرايط متفاوت مردم و گروه هاي اجتماعي ساكن در شهر خواسته هاي متفاوتي را به وجود مي آورد كه بايد در هر برنامه ريزي مد نظر قرار گيرد. شناخت ديدگاه ها، ويژگي ها و نيازهاي شهروندان مي تواند در برنامه ريزي فضاهاي فراغتي و تفريحي به برنامه ريزان شهري كمك كند. به نظر مي رسد در برنامه ريزي براي ايجاد فضاي گذران اوقات فراغت در شهر تهران، به عوامل موثر بر ديدگاه ها و نگرش هاي شهروندان در اين باره توجه نمي شود. اين عدم توجه را مي توان بعد پنهان و ياحلقه مفقوده برنامه ريزي، طراحي و اجراي فضاي فراغتي ناميد كه يا كاملا به فراموشي سپرده مي شود و يا به شكلي صوري به آن پرداخته مي شود. در مقاله پيوست، ديدگاه هاي گروهي از شهروندان تهراني درباره نوع، توزيع، تنوع، نحوه دسترسي و مشكلات استفاده از فضاي فراغتي در مناطق نمونه شهر ارزيابي شده است. شايان ذکر است كه الگوها و مدل هاي پيچيده فراواني براي ارزيابي ديدگاه هاي شهروندان وجود دارد كه پرداختن به آنها هدف اين پژوهش نبوده است. مدل ورودي اين بررسي مدل رابرتز است. با استفاده از اين مدل، در اين ارزيابي تاثير سن، تحصيلات، جنس، ميانگين اوقات فراغت و كيفيت خدمات ارائه شده در فضاهاي فراغتي در ميزان نياز به اين فضاها سنجيده و تلاش شده است نقش «تمايل شهروندان به برقراري ارتباطات اجتماعي » از طريق حضور در اين فضاها را در«ميزان نياز به اين فضاها» ارزيابي نمايد. در پايان نيز مدل جديدي بر اساس يافته هاي پژوهش ارايه شده است. پژوهش از نوع پيمايشي است که در سه منطقه شهر تهران انجام شده و در آن از روش ها و پارامترهاي متداول رياضي استفاده براي سنجش عوامل تاثير گذار بر ديدگاه هاي شهر وندان درباره فضاهاي فراغتي استفاده شده است. همچنين، از پرسشنامه به عنوان ابزار جمع آوري ديدگاه هاي شهروندان بهره گرفته شده است. نتايج و يافته هاي اين پژوهش حكايت از آن دارد كه فضاهاي فراغتي مناطق نمونه در سطح نسبتا قابل قبولي قرار ندارند و شهروندان تهراني، صرف نظر از پايگاه اقتصادي و اجتماعي، براي بهره برداري از امكانات موجود فراغتي شهر با مشكلاتي (از قبيل دشواري دسترسي، گراني و...) مواجه هستند. بر اين اساس، به نظر مي رسد مسولان شهري بايد براي ارتقا، توزيع مناسب و ايجاد فضاهاي جديد اقدامات موثري را در برنامه كار خود قرار دهند.