مقالات مطالعات و پژوهش هاي شهري منطقه اي

وقوع مخاطرات طبيعي، از جمله زلزله، نه تنها باعث خسارت به زيرساختارهاي کالبدي و فيزيکي در مناطق زلزله زده مي شود، بلکه ساختارهاي اجتماعي آن مناطق را هم تحت تاثير قرار مي دهد. بنابراين، ارزيابي آسيب پذيري شهرها در برابر اين مخاطرات، تنها به عناصر کالبدي و فيزيکي آنها محدود نشده، در اين راستا عناصر اجتماعي اين شهرها را هم بايد مطالعه و بررسي نمود. از آنجايي که مديريت مخاطرات در برنامه ريزي شهري از اهميت و جايگاه ويژه اي براي کاهش حجم آسيب ها و تلفات انساني ناشي از مخاطرات طبيعي و انساني برخوردار است، ارزيابي آسيب پذيري شهرها در برابر اين مخاطرات از ابعاد مختلف، به عنوان يکي از عوامل تعيين کننده ميزان خطر مي تواند به کاهش خسارات کالبدي، اقتصادي و اجتماعي ناشي از وقوع چنين حوادثي منجر شود. با توجه به نقش مسلم عوامل اجتماعي در کاهش و افزايش آثار مخاطرات طبيعي، در اين مقاله تاکيد اصلي بر روي آسيب پذيري اجتماعي به عنوان يکي از ابعاد آسيب پذيري شهرها در برابر زلزله است، که اين امر به دليل نبود آمار و اطلاعات کافي و پيچيدگي هاي عوامل اجتماعي در مطالعات مربوط به آسيب پذيري شهرها در برابر مخاطرات طبيعي کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در اين مقاله، با در نظر گرفتن عواملي، همچون توزيع جمعيت در گروههاي سني مختلف و تراکم آن در مناطق مختلف شهري، کيفيت مسکن، اشتغال، سواد و تعداد معلولان و ... در قالب چهار شاخص جمعيت، مسکن، اقتصادي-اجتماعي و فاصله فيزيکي به کاربريهاي مورد نياز و پرخطر در هنگام بروز زلزله بررسي شده است. همچنين با به کارگيري روش فرايند تحليل سلسله مراتبي(AHP)  براي تعيين ميزان اهميت هرکدام از عوامل به کار رفته و با بهره گيري از امکانات تحليلي و نمايشي سيستم اطلاعات جغرافيايي به ارزيابي آسيب پذيري اجتماعي شهر زنجان در برابر زلزله پرداخته و در نهايت، پهنه ها و مناطق آسيب پذير شهر مشخص شده است. نتايج حاصل نشان مي دهد که در حدود 32.6 درصد از مناطق شهر زنجان داراي آسيب پذيري زياد و 39.8 درصد داراي آسيب پذيري متوسط و تنها 27.5 درصد از آن داراي آسيب پذيري کم در برابر زلزله هستند.

 نسخه قابل چاپ