مراکز باستاني و تاريخي اردبـــــــــيل
خانه سيد هاشم ابراهيمي
اين خانه در كوچه شهيدگاه اردبيل قرار گرفته ومتعلق به مرحوم سيد هاشم ابراهيمي است، كه پس از وفات ايشان وارثان قانوني از آن استفاده مي كنند. اين بنا در حال حاضر مسكوني است.
ساختمان در دوطبقه زيرزمين و همكف ساخته شده است و تالار بزرگ و زيبايي دارد. تالار كه بخش مهم خانه را تشكيل مي دهد داراي دو رواق و يك شاه نشين است كه از پنجره هاي مشبك كاري بسيار نفيس و زيبايي برخوردار است. زيباترين بخش تالار گچبري هاي آن است.
منزل وكيل الرعايا
اين خانه قديمي درمحله طوبي اردبيل ساخته شده است. بنا شامل حياط هاي متعدد, ساختمان مركزي و واحدهاي اندروني است كه در طراحي آن, تالار مركزي به واحدهاي جنبي آن اشراف دارد. ارزش اين خانه علاوه برسبك معماري جالب آن, با نقش صاحبان خانه در رخدادهاي تاريخي سده بيستم ايران و اردبيل نيز ارتباط دارد. اين خانه محل تجمع سران مستبد در جريان انقلاب مشروطيت بوده است .
خانه حاج يوسف آقا صادقي
اين خانه مجلل و با شكوه دركوچه راسته امام اردبيل به سال 1340 هـ .ق توسط مرحوم حاج ميرزا ابراهيم صادقي ساخته شد. فرزند وي حاج يوسف صادقي نيز در تهيه نقشه و نحوه ساخت بنا نظارت هاي دقيق داشت. اين عمارت در زميني به مساحت 1450 مترمربع و با زيربنايي در حدود 1750 متر مربع ساخته شده است .
خانه حاج ميرزا ابراهيم صادقي
اين خانه در كوچه ((سرتيپ آباد)) در محله (اوچ دكان) اردبيل واقع شده و به علت سبك معماري سنتي استفاده از هنر مقزس و مشبك كاري، در ارسي ها داراي ارزش هنري است. بنا در سال 1283 هـ .ق ساخته شده است و خرابه هاي وسيعي به آن وارد شده است. در تالار اصلي عمارت, بر تاقنماها و بالاي تاقچه ها, مقرنس هاي گچي ديده مي شود. در ازاره ديوارهاي جانبي بريك كتيبه زيبا با خط نستعليق (آية الكرسي) نقش بسته است.
بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي
بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي شامل تعدادي از بناهاي دوره هاي مختلف است كه نخستين بار شاه طهماسب آنها را به صورت مجموعه واحدي در آورد. بعدها شاه عباس بناهاي مهم ديگري به اين مجموعه افزود و باعث اصلاحاتي درآن شد. اهميت اين مجموعه تاريخي در ارتباطي كه با سلسله خاندان سلاطين صفويه دارد جلوه گر مي شود. گذشتگان شاهان صفوي و همچنين شاه اسماعيل اول (سر سلسله اين خاندان) در اين مجموعه تاريخي به خاك سپرده شده اند. طي دوران صفويه هزينه فراواني صرف اين بقعه شد و امروز نيز با وجود گذشت چندين قرن , ويژگي هاي زيبا و جالب توجهي دارد. بناهاي متعلق به بقعه شيخ صفي عبارتند از :
يكم ـ در ورودي و حياط بزرگ
دوم ـ حياط كوچك يا دالان روباز صحن بقعه
سوم ـ مسجد جنت سرا
چهارم ـ حياط مقابر
پنجم ـ شهيدگاه
ششم ـ چله خانه
بخش هاي اصلي بقعه عبارتند از : رواق يا قنديلخانه, مقبره شيخ صفي , مقبره شاه اسماعيل صفوي , حرمخانه , چيني خانه .
مقبره امين الدين جبرائيل
اين مقبره كه متعلق به امين الدين جبرائيل پدر شيخ صفي الدين اسحق جد سلاطين صفوي است، در روستاي كلخوران اردبيل واقع شده است. تاريخ بناي اوليه به نيمه اول قرن دهم هجري مربوط است و در محوطه اي كه بناهاي متعدد دارد, محصور است.
اين بناها عبارتند از:
يك ـ ديوار گلي بلند
دو ـ مقبره امين الدين جبرائيل
سه ـ مقبره عوض الخواص بن فيروزشاه زرين كلاه
چهارـ مقبره سيد محمد الاعرابي
پنج ـ بقعه سيد حمزه
شش ـ مقابر داخل محوطه بقعه
هفت ـ مقابر خارج از محوطه بقعه
