آشنايي با هوش مصنوعي

باوجود اين‌كه هوش مصنوعي از علوم جديد است ولي براي مطالعه تاريخچه‌اي از آن بايد به قبل از ميلاد مسيح برگرديم! زماني كه ارسطو تفكر عقلاني و استدلال منطقي را پايه‌ريزي كرد. ارسطو را مي‌توان اولين كسي دانست كه مجموعه دقيقي از قوانين حاكم بر بخش عقلاني ذهن را تدوين كرد. اولين تلاش‌ها در اين زمينه پس از جنگ جهاني دوم آغاز شد و اصطلاح هوش مصنوعي اولين بار توسط جان‌مك كارتي (John McCarthy) در كنفرانسي در دانشگاه دارتموث استفاده شد. از آن زمان تاكنون تحقيقات و كارهاي بزرگي در اين زمينه انجام شده است و پيشرفت‌هاي زيادي داشته است كه پيش‌بيني مي‌شود در آينده نيز اين روند ادامه پيدا كند.

هوش مصنوعي همراه با زيست‌شناسي ملكولي، رشته‌هايي هستند كه دانشمندان ديگر رشته‌ها بيشترين علاقه را براي فعاليت در آنها دارند. يك دانشجوي رشته فيزيك ممكن است با خود بينديشد كه تمام نظريات ارزشمند، قبلا توسط گاليله، نيوتن، اينشتين و بقيه بيان شده است، ولي رشته هوش‌مصنوعي هنوز براي چندين اينشتين، به صورت تمام‌وقت جاي كار دارد.

در ادامه تعريفي از هوش مصنوعي ارائه مي‌دهيم سپس چند كاربرد از هوش مصنوعي را ذكر خواهيم كرد.

شايد در ابتدا بهتر است اين سوال را بپرسيم كه هوش و هوشمندي چيست؟ اين يك سوال پيچيده است و جواب دقيقي ندارد، ولي مي‌توان چند تعريف براي آن ذكر كرد: توانايي مواجهه با موقعيت‌هاي جديد، توانايي حل مسائل و مشكلات، توانايي پاسخگويي به سوالات و طراحي راه حل براي آنها و... حال با دانستن تعريفي از هوش مي‌توانيم تعاريفي ساده از هوش مصنوعي بيان كنيم:

هوش مصنوعي مطالعه سيستم‌هايي است كه طوري عمل مي‌كنند كه به نظر هوشمند مي‌رسند.

يا هوش مصنوعي، مطالعه روش‌هايي است براي تبديل كامپيوتر به ماشيني كه بتواند اعمال انجام شده توسط انسان را انجام دهد. (با همان سطح هوشمندي) پس هر چيزي را كه داراي هوشمندي باشد يك عامل هوشمند مي‌ناميم.

رباتيك: ربات يك عامل هوشمند مجازي يا مكانيكي است كه معمولا توسط يك كامپيوتر يا قطعه برنامه‌نويسي شده الكترونيكي هدايت مي‌شود، رباتيك كه علم طراحي و ساخت ربات‌هاست بيش از هر چيزي به هوش مصنوعي وابسته است، ربات‌ها در بسياري از موارد نياز به هوشمندي دارند كه از آن جمله مي‌توان به مواردي مانند مسيريابي، جا به‌جا كردن اشيا، اين‌كه دركي از محيط خود داشته باشند و بتوانند براي حركت به سوي نقطه خاصي برنامه‌ريزي كنند، اشاره كرد.

يك نمونه پيشرفته از ربات‌ها ربات Asimo ساخت شركت Honda است، Asimo يك ربات انسان نماست كه مي‌تواند راه برود، بدود، از پله‌ها بالا برود، يك سري دستورهاي ساده را بفهمد و اجرا كند. Asimo شناخت خوبي از محيط خود و قدرت تشخيص چهره افراد محدودي را نيز دارد. او تازه 10 ساله شده و در جشن تولدش از مهمان‌ها به گرمي پذيرايي كرده!

اين ربات در آينده قادر به انجام كار‌هاي بيشتري خواهد بود او خواهد توانست افراد سالمند را در كارها ياري دهد و كارهايي كه براي انسان سخت و خطرناك هستند مانند كار با مواد شيميايي و آتش زا را انجام دهد.

اطلاعات و جزئيات بيشتر در مورد Asimo را مي‌توانيد در سايتش بيابيد:

http://asimo.honda.com

پردازش زبان طبيعي: در ارتباط بين افراد و كامپيوتر مورد بررسي قرار مي‌گيرد، هدف اصلي و نهايي آن توانايي برقراري ارتباط با كامپيوتر با زبان‌هايي مثل انگليسي يا فارسي و پاسخ كامپيوتر به همان زبان است (اين ارتباط مي‌تواند گفتاري يا شنيداري باشد). تاكنون ربات‌هاي بسياري (از نوع مجازي) ساخته شده‌اند كه اين ويژگي را دارند تا با مخاطب ارتباط برقرار كنند. اولين ربات ايراني كه قدرت دارد به زبان فارسي صحبت كند(!) سايفر نام دارد.

سايفر با طرف مقابل از طريق چت ارتباط برقرار مي‌كند او داراي شخصيت است به طور مثال اگر طرف مقابل به او حرف زشت بزند ناراحت مي‌شود يا حتي قهر مي‌كند! از طرف ديگر ممكن است عاشق هم بشود! سايفر بعضي اوقات سوال هم مي‌پرسد و با توجه به جوابي كه مي‌گيرد به اطلاعات خود مي‌افزايد. نكته جالب ديگر در مورد اين ربات اطلاعات كامل او در زمينه فيلم و موسيقي و استعداد قابل توجهش در رياضيات است. سايفر مي‌تواند نوع شخصيت طرف مقابل را تا حدودي با توجه به جواب هايش حدس بزند. براي چت كردن با اين ربات كافي است شناسه ياهوي او را به فهرست خود اضافه كنيد.

انواع ربات‌ها مانند سايفر را مي‌توانيد از سايت http://demo.vhost.pandorabots.com پيدا كنيد يا حتي براي خود يك ربات مجازي تربيت كنيد!

شناسايي الگو: هدف از شناسايي الگو شناسايي الگوهاي ورودي به سيستم مانند تشخيص كاراكتر است. در اين زمينه نرم‌افزارهايي ساخته شده‌اند كه مشهورترين آنها
(OCR (Optical Character Recognition است.

OCR مي‌تواند دستنوشته‌ها يا متن‌هاي پرينت‌شده را به فايل‌هاي قابل ويرايش تبديل كند، اگر مي‌خواهيد چند صفحه از يك كتاب را در وبلاگ خود قرار دهيد به جاي تايپ آن مي‌توانيد صفحه‌ها را اسكن كنيد و از نرم افزار OCR استفاده كنيد.

كاربردهاي هوش مصنوعي به همين جا ختم نمي‌شود، در هر زمينه كه فكرش را بكنيد هوش مصنوعي مي‌تواند دخيل باشد، امروزه هوش مصنوعي در همه علوم كاربرد وسيعي دارد، به طور مثال در صنايع خودروسازي، صنايع سنگين، كشاورزي، پزشكي، حقوق و قضاوت و... در شماره‌هاي آينده منتظر مطالب جالبي از هوش مصنوعي باشيد.

حميد خدابنده‌لو