بانک مقالات تاریخ

موقعيت جغرافيايي سرزمين ديلم، ورود مسلمانان به آن محل را با تاخير روبه رو كرد. تقريبا اولين مسلماناني كه از حدود قرن دوم هجري به بعد وارد اين سرزمين شدند و توانستند در آنجا اقامت گزينند، علويان بودند كه به علت مخالفت يا مبارزه با حكام عباسي بدان سرزمين روي آوردند. بدين ترتيب، پذيرش اسلام ديلميان با مذهب تشيع آغاز شد و از فرق شيعه، مذهب زيديه، اولين و پرطرفدارترين آنان بود. البته، مذهب اسماعيليه با تبليغات و فعاليت ابوحاتم رازي در ديلم، پيرواني پيدا كرد؛ و اين مذهب در ميان مردم ديلم همچنان پيرواني داشت. در زمان سلجوقيان نيز با استقرار حسن صباح در الموت، اين مذهب رونق بسياري در منطقه ديلم پيدا كرد. مذهب اماميه از طريق فرزندان ناصر كبير وارد آن منطقه شد و طرفداران بسياري يافت.
حكام محلي ديلم، آل جستان و آل مسافر، در ارتباط سياسي با زيديان، به مذهب زيديه تمايل يافتند و عده اي از آنان نيز به مذهب اسماعيليه متمايل شدند. زياريان در ابتداي كار به علت تصفيه‌ حساب هاي سياسي مرد آويج با داعي صغير، از زيديان روي گرداندند.
خاندان بويه كه از نظر سياسي و مذهب تشيع نقش مهمي در ايران دوره اسلامي و جهان اسلام ايفا كردند، از مردم ديلم بودند. آنان ـ اگر نه در ابتدا ـ از معتقدان به تشيع امامي بودند كه موجبات ارزشگذاري و اعتبار‌يابي سياسي مذهب تشيع را فراهم آوردند.