بانک مقالات تاریخ

پاسخ به:بانک مقالات تاریخ
چهارشنبه 6 اردیبهشت 1391  5:45 PM

6 : تاريخ و تمدن اسلامي پاييز و زمستان 1388; 5(10):141-156.

ايقاع و اصول در رساله موسيقي کليات يوسفي

خضرايي بابک*

* بنياد دايره المعارف اسلامي

رساله موسيقي موسوم به کليات يوسفي منسوب به ضياالدين يوسف، در دوره فتحعلي شاه قاجار(حک: 1212- 1250ه.) نوشته شده است. اين رساله کوتاه، با وجود تکراري بودن برخي مطالب آن، از آن رو که تداوم نگارش رسالات موسيقي را در دوران قاجار نشان مي دهد، اهميت دارد. اشاره به نام دوازده دستگاه در اين رساله نيز نکته مهمي را در روند تاريخي مفهوم دستگاه روشن مي کند. مفهوم وزن در موسيقي (ايقاع) که در اين رساله، چون بيشتر رسالات موسيقي دوران صفوي و پس از آن، با نام “اصول” شناخته مي شود، آخرين فصل اين رساله است. بخش اول اين فصل که با تاثير از رساله موسيقي ميرصدرالدين قزويني (د. 1008 ه.) نوشته شده، با تعريف اصول و نقره آغاز، و در ادامه از 5 دور متقدم و سپس هفده دور متاخر ياد مي شود، سپس مولف به اصناف تصانيف (انواع يا ژانرهاي موزون موسيقي) مي پردازد؛ در بخش دوم که احتمالا تاثير گرفته از رساله بهجت الروح است، بيست و چهار دور ايقاعي شرح داده شده است.

كليد واژه: موسيقي ايراني، کليات يوسفي، ايقاع، اصول، دور، بحر، ضياالدين يوسف

نسخه قابل چاپ