بانک مقالات تاریخ

خوارزمشاهيان با خاستگاه غلامي در روند تکاملي حکومت شان به جذب عناصر نظامي، اما با خاستگاه هاي متفاوت دست زدند و سعي کردند آنها را به موازات هم با اعمال قدرت از بالا به پايين به خدمت بگيرند. به رغم محدود بودن نهاد سپاه در دوره حکومت منطقه اي آنها، تعارضات محدود موجود نيز به شورش هاي متعدد انجاميد که اوج گيري و تبديل شدن خوارزمشاهيان به قدرتي بزرگ را به تاخير انداخت. اما طي دوره اقتدار اين حکومت روند تعارضات ساختاري در اين سلسله، تسريع شد. اين مقاله درصدد است با بهره گيري آزاد از «نظريه تعارض» به روش تحليلي، تاثير تعارض ساختاري نهاد سپاه را، که از درون دچار فروپاشي شده بود، تحليل و تبيين کند. سلطنت محمد خوارزمشاه گرفتار دوگانگي حاکميت در نهاد دربار و تعارض چندگانه (تعارض سلسله مراتبي، ترکيب جمعيتي، مرکز و ولايت) در نهاد سپاه شده بود و نفوذ فزاينده و قبضه تماميت خواهانه قدرت توسط ترکان قنقلي تحت حمايت ملکه مادر، دولت خوارزمشاهي را در ورطه انحطاط و فروپاشي قرار داده بود. عدم طراحي تاکتيک هاي جنگي مناسب، عدم مقاومت منسجم و پايدار در برابر مغولان، و متواري شدن سلطان پيش از رويارويي با وجود دارا بودن چند صد هزار سپاهي، نمودهاي عيني اين تعارض ساختاري بود.

 نسخه قابل چاپ