بانک مقالات تاریخ

كمك هاي حاكمان اوده (1274-1132/1858-1719) به عتبات و موقوفه اوده كه ريشه در آن كمك ها داشت و از هر دو با عنوان «پول هندي» يا «پول هند» و يا «فلوس الهند» نيز ياد مي شود، به طور كلي به پيامد پديده مهاجرت ايرانيان به هند و در اين مورد خاص به پيامدهاي پديده مزبور در دوره پس از سقوط صفويه تا عصر ناصري / به تقريب همزمان با دوره مغولان متاخر در هند، بازمي گردد. مهاجرت در اين دوره كه چندان مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است، از جمله به علت افول قدرت هاي سنتي هند از يك سو و اهميت يافتن قدرت انگليسيان از سويي ديگر، يك دوره انتقالي در تاريخ مهاجرت ايرانيان به هند به شمار مي رود. اگر به دوره هاي انتقالي توجه نشود، بويژه در فهم و تفسير برخي پديده ها در دوره هاي بعدي اشكالات و كاستي هايي پديد مي آيد. به نظر مي رسد كه شناخت و تفسير «پول هندي» با وجود پژوهش هايي ارزشمند كه درباره آن انجام شده، از آن اشكالات و كاستي ها بركنار نمانده است. هدف مقاله حاضر بازنگري مفهوم اين پول در پرتو توجه به پديده مهاجرت ايرانيان به هند، حمايت هاي مهاجران قبلي از مهاجران بعدي و پيامد مالي ـ مذهبي آن مهاجرت در ايران و مراكز مذهبي مربوط به آن و توجه به تاثير تحولات ناشي از تكميل فرايند افتادن هند به دست انگليسيان بر آن پيامد است. اين كار از طريق تمركز بر حاكمان اوده، نقش مهاجران ايراني در ايجاد و ادامه حكومتشان و حمايت هاي آنان از آن مهاجران و نيز حمايتشان از تاسيسات شيعي عراق صورت گرفته است. بدين ترتيب، سير تحول پولي كه امروزه از آن در پژوهش ها به «پول هندي» يا «پول هند» ياد مي شود، ارايه و از جمله نشان داده شده كه تنها برجسته كردن آن پول از دوره حكومت آصف الدوله يا از دهه هايي پس از آن به بعد و محدود كردن تاريخ آن به يك دوره خاص شناختي كامل از آن به دست نداده است. ناگفته نبايد گذاشت كه تاكيد بر نقش مهاجرت تاريخي ايرانيان به هند در پيدايش «پول هندي» و سخن از پيشينه و تحول مفهوم آن به معني نفي نقش ساير عوامل در پيدايش و تحولات آن نيست.

 نسخه قابل چاپ