بانک مقالات تاریخ

بعد از اعتراض شديد مردم ايران به انحصار تنباكوي ايران به وسيله شرکت انگليسي تالبوت و لغو امتياز ياد شده در سال 1892 م / 1309 ق، تنباکوي ايران به توسط دو شرکت خارجي خريداري و به خارج از کشور صادر مي گشت. بخش عمده تنباکوي ايران توسط "کمپاني انحصار ادخال تنباکو در خاک عثماني" به کشور عثماني صادر مي شد. در سال 1894 ميلادي / 1312 قمري دولت ايران انحصار صادرات تنباکو به مصر را به يک تبعه اين کشور به نام خليل پاشا خياط واگذار نمود. قرار بر اين شد، خليل خياط فعاليت تجاري خود را از سال 1897 شروع نمايد. به اين ترتيب بخش ديگري از تنباکوي ايران براي مدت بيست و دو سال (1919- 1897) به کشور مصر صادر گرديد. در حاليكه ده سال نخست (1906-1897) اين تجارت در طي يك مقاله مستقل مورد تحقيق قرار گرفت، در ضمن مقاله پيشرو به بخش دوم صادرات تنباكوي ايران به مصر در سال هاي بعد از پيروزي انقلاب مشرطه تا سال 1919 / 1337 مي پردازد.
پرسش اصلي پژوهش حاضر مربوط مي شود به ميزان كارآمدي وزارت خانه ها و نهادهاي دولت هاي عصر مشروطيت در اداره و نيز تامين منافع عمومي جامعه كه مي بايست از پرتوي اين تجارت نصيب دولت ايران مي شد. در تجارت ياد شده اگر چه طرف مصري از سود بيشتري بهره مي برد و سهم دولت ايران را با اكراه و در واقع تحت فشار تشكيلات قضايي در مصر مي پرداخت، دولت هاي عصر مشروطه، در مقايسه با دولت هاي پيشين، در برخورد با خليل خياط جدي تر و با كفايت بيشتري عمل كردند.

 نسخه قابل چاپ