بانک مقالات جغرافیا

سرماي شديد و يخبندان ها از مخاطرات مهم جوي به شمار مي آيند كه معمولا در ايران سالانه خسارات فراواني را به محصولات كشاورزي و تاسيسات وارد مي كنند. تحليل سينوپتيكي آماري اين يخبندان ها به پيش بيني وقوع آنها و اتخاذ تصميمات صحيح پيش از وقوع و البته مقابله با آنها كمك مي كند. در پژوهش حاضر به بررسي و تحليل موج سرماي شديد و فراگير در ژانويه 2008 پرداخته شده است. در اين تحقيق به منظور بررسي و تحليل رويداد سرماي غيرمعمول دي ماه 1386 (ژانويه 2008) اقدام به جمع آوري آمار و اطلاعات دماي حداقل روزانه ماه ژانويه در ايستگاه هاي سينوپتيك سراسر كشور شد. سپس با مطالعه 21 ايستگاه منتخب، ناهنجاري دماي ژانويه 2008 در مقايسه با ميانگين درازمدت دماي حداقل ژانويه كشور مورد بررسي قرار گرفت. با بررسي ناهنجاري ها و شاخص بي بعد نمره استاندارد، مشاهده شد كه دماي حداقل ژانويه 2008 به جز در 6 ايستگاه در نيمه جنوبي كشور (اهواز، بوشهر، بندرعباس، شيراز، كرمان، ايرانشهر)، در ساير ايستگاه ها داراي ناهنجاري بيش از 5- درجه سلسيوس در مقايسه با دوره آماري 30 ساله بوده است. با تحليل دماي حداقل ژانويه 2008 در قالب 6 دوره 5 روزه، مشخص شد كه ايستگاه هاي مورد بررسي در دوره چهارم (روزهاي شانزدهم تا بيستم) سردترين دماها را داشته اند. به منظور تحليل شرايط همديدي موثر در وقوع يخبندان ژانويه 2008 و تعيين علل آن، داده هاي مربوط به دما، فشار سطح دريا، ارتفاع ژئوپتانسيل، مولفه باد نصف النهاري و مداري U) و (V در ترازهاي متفاوت و در چهار ساعت، از سايت NCEP/NCAR براي روزهاي ژانويه 2008 استخراج گرديد. به وسيله داده هاي ارتفاع ژئوپتانسيل و فشار سطح دريا، وضعيت شكل گيري سامانه بندالي مورد بررسي قرار گرفت. از داده هاي دما، مولفه باد نصف النهاري و مداري U) و (V نيز براي ترسيم نقشه هاي تركيبي فرارفت دما، ضخامت جو، بردارهاي شيو دما و باد گرمايي استفاده شد. با مشاهده نقشه هاي تراز مياني جو مشاهده شد كه در سراسر ژانويه 2008 به طور مداوم سامانه بندالي حاكميت داشته است، به طوري كه تشكيل سامانه بندالي زوجي در پنجه چهارم (روزهاي شانزدهم تا بيستم) و پنجه دوم (روزهاي ششم تا دهم) به خوبي مشاهده مي شود. با بررسي باد گرمايي در لايه ضخامت 1000 تا 500 هكتوپاسكال، مشاهده مي شود كه نيمه شمالي كشور در معرض فرارفت شديد هواي سردي است كه از مناطق قطبي و شمال منطقه سرد سيبري مي گذرد و با خود هواي سرد و خشك را به داخل كشور منتقل مي كند. بنابراين، بروز يخبندان فرارفتي در نواحي شمال شرقي و نيمه شمالي كشور در روزهاي پنجه چهارم توجيه مي شود. همچنين باد گرمايي در جنوب كشور و بر روي خليج فارس و درياي عمان و كرانه هاي آن با سرعتي بيش از 30 متر بر ثانيه از شدت سرماي مناطق جنوبي كشور كاسته است. به نظر مي رسد كه بالاتر بودن دماي حداقل ايستگاه هاي اهواز، بوشهر، بندرعباس، شيراز، كرمان و چابهار به همين علت باشد.

 نسخه قابل چاپ