بانک مقالات جغرافیا

موانع طولي يکي از اشکال ژئومورفيک درون کانالي هستند که در قسمت مرکزي کانال هاي رودخانه اي تشکيل مي شوند و به علت اينکه نقش مهمي در فرآيند شرياني شدن رود دارند داراي اهميت هستند. از اين رو در اين مقاله تشکيل موانع طولي و نقش آن در تغيير الگوي کانال مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. محدوده مورد مطالعه حوضه آبريز لاويج رود نام دارد که در استان مازندران و جنوب شهر نور در دامنه هاي شمالي البرز مرکزي قرار گرفته است. روش تحقيق بدين صورت بوده است که 3 بازه از مسير رود که داراي موانع طولي بوده اند مورد بررسي قرار گرفتند. نقشه برداري از مسير رود با استفاده از GPS انجام گرفت و موقعيت موانع طولي در کانال رود مشخص گرديد. سپس از چندين مقطع عرضي از هر بازه نقشه برداري شد و اندازه ذرات رسوبي با استفاده از روش شمارش پبل تعيين گرديد. حد دبي لبالبي با استفاده از شواهد ميداني شناسايي گرديد. سپس با استفاده از روابط تنش برشي مرزي (کل)، تنش برشي بحراني و پايداري نسبي بستر، توانايي رود مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج مقدار کم تنش برشي شکل بستر نشان مي دهد که قسمت زيادي از انرژي رودخانه صرف غلبه بر مقاومت اشکال بستري مي شود. نسبت کمتر از 1 پايداري نسبي بستر در بازه هاي مورد مطالعه نشان دهنده پايداري کم ذرات رسوبي در بستر رود مي باشد. از اين رو موانع طولي در قسمت هاي عريض کانال رود در جريان هاي کمتر از لبالبي و در نتيجه تغذيه زياد رسوب و کاهش قدرت رود انباشته شده اند. تعداد اين موانع در بعضي از بازه ها نشان دهنده تغيير تدريجي الگوي رود از حالت تقريبا مستقيم به الگوي تقريبا شرياني مي باشد که نتيجه آن ناپايداري بيشتر کانال مي باشد.

 نسخه قابل چاپ