بانک مقالات جغرافیا

براي دستيابي به الگوهاي فرارفت دمايي در سال هاي سرد، ابتدا بر اساس متوسط دماي سالانه کشور، پنج سال سرد مشخص گرديد. سپس براي تعيين فرارفت هاي دمايي سه مولفه باد مداري، باد نصف النهاري و دماي هوا در تراز 1000 هکتوپاسکال، براي ساعت 12 GMT و در محدوده جغرافيايي 20 تا 50 درجه عرض شمالي و 35 تا 70 درجه طول شرقي، از پايگاه داده هاي اقليمي استخراج گرديد. فرارفت دمايي براي هر سال با استفاده از برنامه نويسي در محيط نرم افزار گرادس محاسبه گرديد و در مرحله بعد تحليل مولفه اصلي بر روي ماتريس داده هاي فرارفت دمايي انجام گرفت. اين تحليل نشان داد که با پانزده مولفه مي توان بيش از 93 درصد تغييرات داده ها را تبيين کرد. سپس تحليلي خوشه اي با روش ادغام وارد، بر روي ماتريس نمرات مولفه ها انجام گرفت و بر اساس مقادير پانزده مولفه در 1827 روز، دوازده الگوي فرارفتي شناسايي گرديد. براي هر الگوي فرارفتي يک روز نماينده مشخص شد که معرف فرارفت دمايي در زمان حاکميت آن الگوست. با مشخص شدن روز نماينده، نقشه هاي فرارفت دمايي اين روزها محاسبه و ترسيم گرديد. تحليل نقشه هاي روزهاي نماينده الگوهاي فرارفت دمايي نشان داد که در طي دوره مورد مطالعه، الگوهاي فرارفت سرد، به مراتب غلبه بيشتري دارند و از اين رو پايين بودن دما در سال هاي سرد ناشي از فراواني فرارفت هاي سرد و يورش توده هاي هواي سرد و گسترش آن بر پهنه ايران زمين بوده است. فرارفت هاي دمايي در قالب دو گروه فرارفت هاي شرقي ناشي از گسترش فراباري سيبري و فرارفت هاي غربي در نتيجه استقرار بادهاي غربي، کشور را در بر مي گيرند. بررسي نقشه هاي روز هاي نماينده، نشان مي دهد که فرارفت هاي شرقي سطحي اند و شدت بيشتري نيز دارند و در لايه هاي پايين جو جابه جا مي شوند. اين در حالي است که فرارفت هاي غربي، ملايم ترند و در ترازهاي مياني جو نمود بيشتري دارند. بررسي بسامد فرارفت هاي دمايي در ماه هاي سال، نشان داد که الگوهاي شماره 9 و 11 و 12 تابستانه اند و در 31 درصد موارد در دوره گرم حادث شده اند. از اين رو مي توان گفت که فرارفت هاي دمايي در دوره سرد سال بسامد بيشتري دارند.

 نسخه قابل چاپ