بانک مقالات جغرافیا

اين پژوهش، نقش تکتونيک در ناهنجاري سيستم زهکشي در چهار حوضه زهکشي پيران، پاطاق، کمندان و دره تخت در زاگرس شمال غرب را بررسي کرده است. شاخص ناهنجاري سلسله مراتبي ( Da)، شاخص انشعابات (R)، شاخص عدم تقارن حوضه (AF)، شاخص تقارن توپوگرافي عرضي حوضه (T) و الگوي زهکشي پارامترهاي مورد بررسي اين پژوهش هستند. پارامترهاي مذکور، بر اساس نقشه هاي توپوگرافي با مقياس 1.50000 به دست آمد. خطوط منحني ميزان، با اختلاف ارتفاع 20 متر حوضه ها در محيط نرم افزار ILWIS رقومي شد و بر اساس آن، نقشه مدل ارتفاعي رقومي حوضه ها و شبکه هاي زهکشي با درجه هاي مختلف به روش استراهلر تهيه شد. بعد از تعيين مسيرهاي زهکشي ناهنجار و تعداد آبراهه ها در هر مسير، شاخص هاي ناهنجاري زهکشي براي حوضه ها تعيين شد. شاخص هاي عدم تقارن حوضه (AF) و شاخص تقارن توپوگرافي عرضي حوضه (T) بر اساس تعيين خط مرکز حوضه ها و رودخانه هاي اصلي حوضه ها محاسبه شدند. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد که مقدار شاخص ناهنجاري سلسله مراتبي (Da) در حوضه پاطاق و پيران که در زاگرس چين خورده قرار دارند، نسبت به دو حوضه ديگر در زاگرس رورانده، بيشتر است. شاخص مذکور در حوضه هاي پاطاق، پيران، کمندان و دره تخت به ترتيب 2.06، 1.65، 1.24، 1.15 است. حداکثر پارامتر R (شاخص انشعابات) نيز در حوضه پاطاق (1.01) و حداقل آن در حوضه کمندان (0.75) است. بررسي داده ها نشان مي دهد، رابطه معنادار مستقيمي بين پارامتر Da و AF وجود دارد، به طوري که ضريب همبستگي بين اين دو متغير 96 درصد است. ضريب همبستگي بين Da و T نيز 87 درصد است، با اين وجود، بررسي رابطه بين پارامتر R و AF نشان مي دهد که رابطه مستقيمي بين اين دو متغير وجود ندارد و ضريب همبستگي آنها حدود 44 درصد است. ضريب همبستگي بين R و T نيز ضعيف (23 درصد) است. مطالعه الگوي زهکشي در حوضه ها نشان داد که حوضه هاي قديمي تر و فرسايش يافته ترِ واقع در زاگرس رورانده (کمندان و دره تخت) الگوي زهکشي شبکه درختي دارند. الگوي زهکشي کلي در دو حوضه پيران و پاطاق (در بخش جوان تر و فعال تر زاگرس چين خورده) داربستي است، با اين وجود، در اين حوضه ها در پهلوهاي پرشيب طاقديس ها، الگوي موازي توسعه يافته است، درحالي که در مناطق کم شيب ساختماني، الگوي شبکه درختي ديده مي شود. به طور کلي، اين پژوهش نشان مي دهد که ناهنجاري زهکشي در حوضه هاي مورد مطالعه، متاثر از تکتونيک بوده و پارامتر Da، در مقايسه با پارامتر R، کارايي بالايي در تعيين تکتونيک فعال حوضه ها دارد.

 نسخه قابل چاپ