بانک مقالات جغرافیا

پس از جنگ سرد و به دنبال حمله صدام به كويت، امريكا با اتكا به توانايي هاي سياسي، اقتصادي و نظامي خود ايده نظم نوين جهاني را به رهبري خود مطرح كرد. پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 نيز امريكا با استفاده از فرصت به دست آمده و با اين پيش فرض كه داراي رسالت تاريخي براي برخورد با تهديدهاي جهاني است، سياستي يك سونگر و قدرت محور در پيش گرفت. با توجه به اهميت و بيلان نفت و گاز در انرژي جهاني و با توجه به اين واقعيت كه امريكا با دارا بودن 2 درصد ذخاير نفت جهان حدود 25 درصد نفت جهان را مصرف مي كند، انگيزه لازم را براي اين كشور به منظور تامين امنيت منابع نفت و گاز و مسيرهاي انتقال آنها فراهم كرد، تا علاوه بر تامين نيازهاي انرژي خود از طريق حضور و ايفاي نقش موثر در امنيت منابع انرژي و مسيرهاي انتقال آن، رقباي خود را نيز كنترل كند. اهميت منابع نفت و گاز خاورميانه و خزر، كه حدود 70 درصد ذخاير نفت و 40 درصد ذخاير گاز جهان را دربر مي گيرد، موجب شده است تا امريكا براي ايجاد بسترهاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي هم سو با منافع خود در منطقه خاورميانه با هدف تثبيت هژموني جهاني خود، طرح خاورميانه بزرگ را مطرح سازد. اين طرح به دليل اينكه تهديداتي را متوجه ايران مي كند، مورد مخالفت ايران قرار گرفته است. بنابراين ايران با استفاده از وزن و جايگاه خود در خاورميانه اجراي موفقيت آميز طرح خاورميانه بزرگ را با چالش مواجه مي كند. مقاله حاضر به دنبال پاسخگويي به اين پرسش است كه: با توجه به اينكه طرح خاورميانه بزرگ در مسير كمك به تثبيت هژموني جهاني امريكاست، عدم هماهنگي ايران با اين طرح، با توجه به وزن و جايگاه آن در خاورميانه، چه تاثيري بر اين طرح خواهد گذاشت؟ نتايج تحقيق نشان مي دهد كه عدم هماهنگي و مخالفت ايران با طرح مذكور، آن را با چالش هايي مواجه مي كند؛ و از آن سو، ايران نيز به دليل اين مخالفت هزينه هايي را متحمل مي شود.

 نسخه قابل چاپ