بانک مقالات جغرافیا

محوريت انسان در فرايند توسعه در مناطق روستايي از مهمترين ابزارهاي توسعه به‎ شمار مي ‌آيد؛ زيرا ويژگي ‌هاي نيروي انساني به لحاظ كمي و كيفي از جمله عوامل موثر در جريان توسعه‎ روستايي شمرده مي ‌شود. افزايش جمعيت و كمبود فعاليت ‌هاي اشتغال ‌زا در نواحي روستايي، موجب آسيب ‌پذيري خانوارهاي روستايي شده و بيشتر مهاجرت روستاييان به نواحي شهري، به ‎دليل نبود اشتغال و درآمد براي گذران زندگي خانوار است. در چنين شرايطي، بسياري از جوانان روستايي از مهاجرت موقت به ‎مانند راهبردي براي مقابله با پديده‎ بيكاري استفاده مي ‌كنند و پس از سپري كردن يک بازه زماني براي كسب مهارت و سرمايه‎ كافي، به نواحي روستايي باز مي ‌گردند. هدف پژوهش حاضر، تحليل اين نوع از مهاجرت‌ ها (مهاجرت بازگشتي) با تاكيد بر رويكرد معيشت پايدار روستايي و بررسي آثار آن بر سرمايه‌ هاي انساني، مالي، فيزيكي، اجتماعي و طبيعي افراد مهاجر بازگشته و پيامدهاي پس از بازگشت افراد مهاجر و تنوع فعاليت ‌هاي اقتصادي در نواحي روستايي است. مطالعات انجام شده در اين زمينه نشان داده است كه در 9 روستاي شهرستان آق‌ قلا، بازگشت مهاجران به نواحي روستايي مشاهده مي‌ شود؛ بنابراين تمامي اين روستاها كه 62 مورد مهاجر بازگشته دارد، بررسي شده است. روش پژوهش، پيمايشي و تكميل پرسشنامه و گفت‎ و گو با مهاجران بازگشته است. با استفاده از آماره توصيفي T و Z به تحليل نتايج پرسشنامه در محيط نرم ‌افزاري SPSS پرداخته شد و از نرم ‌افزار ARCGIS براي تهيه‎ نقشه استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان مي ‌دهد كه مهاجرت موقت نيروي جوان روستايي، مهمترين راهبرد به ‎كار رفته براي اداره‎ زندگي بوده است و پس از كسب مهارت و بازگشت به نواحي روستايي، تفاوت چشمگيري در سرمايه‌ هاي انساني، مالي، فيزيكي، اجتماعي و طبيعي افراد بازگشته رخ داده است. مهمترين پيامدهاي اين نوع از مهاجرت كسب درآمد بيشتر، افزايش رفاه زيستي، كاهش آسيب ‌پذيري، بهبود امنيت غذايي، بهبود شان و منزلت انساني براي مهاجران بازگشته به روستاها بوده است.

 نسخه قابل چاپ