بانک مقالات علوم اجتماعی

رابطه سوژه و قدرت يکي از موضوعات محوري در مطالعات فرهنگي است. در سنت مطالعات فرهنگي، حداقل دو نوع نگاه به اين رابطه ديده مي شود. در رويکرد اول اين رابطه جبري و يک سويه است. بر اساس اين رويکرد، ذهنيت سوژه ها به نحوي موفق توسط گروه هاي قدرتمند جامعه شکل مي گيرد. اما در رويکرد دوم رابطه ياد شده باز است به طوري که سوژه ها امکان مقاومت در برابر معاني مرجح گفتمان هاي حاکم را دارند، لذا، باز توليد امري از پيش معين نيست. در اين مقاله نشان داده مي شود که هر دو رويکرد گرفتار نوعي جزم انديسي اند. رويکرد اول بازتوليد ايدئولوژيک و رويکرد دوم مقاومت سوژه هاي اجتماعي را امري مسلم پنداشته اند. ادعاي اين مقاله آن است که هر چند رابطه گفتمان هاي قدرت و سوژه ها رابطه اي يک سويه نيست اما مفهوم دسترسي گفتماني، حداقل در شرايط برخي جوامع نظير جامعه ايراني بسيار اساسي است. به عبارت ديگر، فارغ از دغدغه هاي نظري، بايد رابطه ميان گفتمان هاي حاکم و سوژه ها را به نحوي مورد آزمون قرار داد.

 نسخه قابل چاپ